Mijn brief aan president Paul Kagame

Ik heb een brief geschreven aan president Paul Kagame. Dat is een brief geworden met gevolgen.

Hoe is het allemaal gekomen? Eerder dit jaar ben ik onaangekondigd binnengevallen bij de Britten (Royal Wedding) en de Amerikanen (4th of July) en naar aanleiding daarvan ben ik door Daniel en Theo, de jongens van Nicole, uitgedaagd om als volgende stap dan maar een bezoek te gaan brengen aan Paul Kagame, bijvoorbeeld om uitgenodigd te worden voor een kopje thee. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan.

De eerste stap heb ik gezet door mij te begeven naar het kantoor van de president. Dat is vrij gemakkelijk want dat is op loopafstand van mijn kantoor. Bij het kantoor van de president vroeg of ik even met hem zou kunnen spreken. Ik had niet echt verwacht binnen te komen en dat lukte dan ook niet. De dienstdoende bewaker legde mij uit dat ik eerst maar eens een brief zou moeten schrijven, voordat er sprake kon zijn van een bezoek.

Dan maar een brief schrijven. Maar wat moest ik erin gaan zetten? Het was begin november en was zojuist bij de eerste vergadering geweest voor de viering van de International Day of People with Disabilities (IDPD) op 3 december. Er werd toen gesuggereerd om de president van Rwanda uit te nodigen voor deze dag. Dat leek mij dus een mooie onderwerp om onder de aandacht te brengen bij de president. Het resultaat was een mooie brief voor de president waarin ik verzoek om elkaar eens te gaan ontmoeten en aantal zaken te bespreken. In de brief geef ik aan dat op 3 december officieel de National Council of People with Disabilities (NCPD) zal worden gelanceerd en dat het een mooie gelegenheid zou zijn om de ‘Agreement awarding Ambassadorial Status for the African Decade of Persons with Disabilities to the Republic of Rwanda’ te tekenen.

In een mooie bruine envelop, geen document kan bezorgd worden zonder, heb ik de brief vervolgens bezorgd met het kantoor van de president. Deze keer kwam ik zowaar langs de bewakers en vervolgens kwam ik ook langs het eerste hokje met beambten om te stranden bij het volgende hokje. Daar heb ik mijn brief ingeleverd in de verwachting dat ik hier nooit meer iets van zou vernemen. Deze brief zou verdwijnen op de grote stapel van brieven die de president elke dag ontvangt.

Twee weken gebeurde er niets. Totdat ik op een maandagochtend een telefoontje krijg van Emmanuel, de Executive Secretary van de NCPD. Hij vroeg of ik een brief had geschreven aan de president. Op mijn bevestigende antwoord vroeg hij of hij hiervan een kopie mocht hebben. Die had ik wel en binnen een kwartiert stond hij bij mij op de stoep om deze kopie in ontvangst te nemen. Na deze in ontvangst genomen te hebben was hij gauw weer vertrokken. Niet lang daarna kreeg ik van Sarah van VSO een telefoontje met de mededeling dat zij een verontrustend telefoontje van de NCPD had ontvangen over het feit dat ik een brief had geschreven aan de president. Ik legde haar uit dat ik de brief op persoonlijke titel had geschreven en ik dat ik alleen maar gevraagd had om een ontmoeting met de president.

Daarna bleef het een poosje stil. Op het eind van de middag kreeg ik echter een telefoontje van een medewerker van VSO. Zij was opgebeld door iemand van MINISANTE. Daar wilden ze graag mijn telefoonnummer weten en zij gaf aan mij door dat ze dat had doorgegeven en dat ik binnenkort wel een telefoontje van hun kon verwachten. Ik vond dat een beetje vreemd, want ik had mijn telefoonnummer gewoon onderaan de brief gezet, dus als ze de brief gelezen hadden dan hadden ze mijn telefoonnummer niet hoeven op te vragen bij VSO. Het duurde dan ook niet lang voordat ik iemand van MINISANTE aan de lijn had. Zij vroeg aan mij wat mijn bedoeling met de brief is geweest. Ik heb haar zo goed en kwaad uitgelegd wat mijn bedoeling was geweest en dat ik zeker niet de president had uitgenodigd voor viering van de IDPD. Even later kreeg ik nog iemand van MINISANTE aan de lijn en heb ik het nog een keer uitgelegd. ’s Avonds kreeg ik wederom een telefoontje van Sarah om het geheel nog even goed af te ronden.

Wat is er gebeurd? Op het kantoor van de president heeft iemand de brief doorgestuurd naar MINISANTE. De minister aldaar is vervolgens boos geworden. Zij wilde weten waarom zij niets wist van de IDPD en waarom ze niet was uitgenodigd. Bij het bureau van de president hebben ze echter de brief doorgestuurd naar het verkeerde ministerie. Het gehandicaptenbeleid valt onder MINALOC en niet onder MINISANTE. Als de minister van MINISANTE zich een beetje had verdiept in de materie dan had ze niet zo gepikeerd hoeven te reageren.

Bij MINISANTE hebben ze vervolgens de NCPD benaderd om opheldering van zaken te geven. Vandaar dat ze bij de NCPD lichtelijk in paniek zijn geraakt en niet zo blij waren met mijn actie. Het grote verwijt aan mij was dat ik de president rechtstreeks heb benaderd en hem heb eigenhandig heb uitgenodigd voor de IPDP. Als de brief goed was gelezen dan hadden ze een andere conclusie getrokken, maar ik kan me inderdaad voorstellen dat bij vluchtige lezing de indruk gewekt kan zijn dat ik de president heb willen uitnodigen voor de IDPD.

Ik ben hier duidelijk op een culture barrière gestuit die ik duidelijk heb onderschat. Ik ben tegen alle bestaand protocol in Rwanda ingegaan. Als we hadden willen bereiken dat de president inderdaad was gekomen dan moet eerst een ambtenaar binnen het ministerie MINALOC worden benaderd. Vindt deze het een goed idee, dan benadert deze de minister. Vervolgens gaat de minister naar de minister-president en als deze er ook achter staat gaat hij ermee naar de president. Als iemand in deze keten het geen goed idee vindt of iemand laat het gewoon op zijn of haar bureau liggen, dan zal het geheel geen doorgang vinden.

Ik had niet verwacht dat er enige reactie zou komen op mijn brief. Mijn brief zou verdwijnen in de grote stapel van brieven die de president ontvangt. Maat toch hinkte ik nog een klein beetje op twee gedachten. Ik had een heel kleine hoop dat mijn brief misschien teweeg zou kunnen brengen dat de president toch zou komen. Mijn inschatting was dat het via de officiële weg zeker niet was gelukt om de president te laten komen en dat misschien mijn brief in aanvulling hierop net dat laatste duwtje in de rug zou zijn geweest. Hoe schromelijk heb ik mij vergist.

Voor de Rwandezen is het onbegrijpelijk dat ik de president rechtstreeks heb benaderd. In hun beleving is dat onbestaanbaar. Sinds dit incident ben ik voor een aantal mensen in de gehandicaptenwereld dan ook persona non grata geworden. Mij wordt verweten dat door mijn actie de belangenbehartiging van de gehandicapten in diskrediet is gebracht. Ook VSO was niet zo blij met mijn actie, want mogelijk is ook haar positie in Rwanda hiermee aangetast. Na een jaar in Rwanda had ik moeten weten dat alles hier via de officiële weg gaat en het was behoorlijk lichtzinnig van mij om te denken dat ik door middel van een briefje wel op de thee kon komen bij president Kagame. Op verzoek van de NCPD heeft VSO een excuusbrief gestuurd aan alle betrokkenen.

Het telefoontje van MINISANTE naar VSO heeft me ook wel een beetje verontrust. Ik heb VSO totaal niet genoemd in mijn brief, ik heb ze er bewust niet in betrokken. Maar op de een of andere manier zijn ze er ook achter gekomen dat ik via VSO hier werkzaam ben. En vervolgens heeft men VSO benaderd om mij op te sporen. Dan merk je ook wel dat alles goed in de gaten gehouden wordt.

De dag van 3 december is verder vrij geruisloos voorbijgegaan. De president was er natuurlijk niet. Ik heb nog wel even mijn gezicht laten zien, maar heb me daar zo onopvallend mogelijk opgehouden en ben ook vroegtijdig maar weer opgestapt.

Wat is nu de eindconclusie? Als gevolg van een soort weddenschap heb ik een beetje lichtzinnig een brief gestuurd naar de president in de verwachting dat ik daar niets op zou horen. De datum van 3 december zou geruisloos voorbij gaan en dan had ik Daniel en Theo kunnen laten weten dat ik het geprobeerd heb maar dat het helaas niet is gelukt om bij de president op de thee te komen. Het liep even wat anders met alle gevolgen van dien. Ik had het beter niet moeten doen, maar nu heb ik wel weer eens goed een cultuurverschil kunnen ervaren. Inmiddels zijn we ruim een maand verder en lijkt het allemaal wat in rustiger vaarwater terecht te zijn gekomen. Ik ben intussen weg uit Rwanda en kan dus geen verder kwaad aanrichten. De hele kwestie is inmiddels bijna vergeten.

En dit was de brief:

H. E. President Paul Kagame
Office of the President
Republic of Rwanda

P.O. Box 15

Urugwiro Village
Kigali – Rwanda

Kigali, 9^th November 2011

Your Excellency,

I am a citizen of the Netherlands and currently working in Rwanda on behalf of the Disability Movement. It’s because of an upcoming event of important matter that I address this request to you to ask for a meeting.

On 3^rd December 2011 it will be International Day of People with Disabilities. On that day the official launch of the National Council of People with Disabilities will take place. In itself already a milestone for Rwanda and therefore your presence would be highly appreciated.

An even more important matter that could take place on that day is the signing of the Agreement awarding Ambassadorial Status for the African Decade of Persons with Disabilities to the Republic of Rwanda which was approved by the country’s Cabinet on Friday 7^th August 2009. This document is to be signed by the President of Rwanda and the President of the African Decade of People with Disabilities. The document to be signed would acknowledge the giant steps Rwanda already has taken in achievements for all People with Disabilities in Rwanda.

As a result of the signing of this document the African Disability Fund will be established in Rwanda. The head office will be in Rwanda. This fund will receive donations from all over the world to promote the rights of People with Disabilities for the whole of Africa. The settlement of the African Disability Fund will be major boost for Rwanda in general and for the People with Disabilities in particular. Therefore it is highly recommended that the signing of the Agreement awarding Ambassadorial Country Status will take place on 3^rd December 2011.

It’s because of these matters of high importance that I request a meeting to address these issues. I would be most grateful if you would give me that opportunity.

Yours sincerely,

Bert van ’t Oever

PO Box 4599

Kigali - Rwanda

078-4179279

bertvantoever@gmail.com

Wereld Gehandicapten Dag

Op 3 december was er de Wereld Gehandicapten Dag. Internationaal heet het International Day of People with Disabilities (IDPD) en deze dag is ingesteld door de Verenigde Naties. In principe wordt er in elk land aandacht geschonken aan deze dag, zo ook in Rwanda.

Begin november was ik aanwezig op de eerste vergadering. Zo’n vijftien mensen van verschillende organisaties waren daar present om mee te denken over deze dag. In Rwanda heeft men niet zo’n lange tijdspanne. Een half jaar voorafgaand aan het evenement aan de voorbereidingen beginnen zit gewoon niet in het systeem. Een maand van tevoren is ruim genoeg.

Oswald had al wel wat voorbereidingen gedaan en kwam zelfs met een programma voor een hele week. Het zou beginnen met het gezamenlijk een huis bouwen voor een gehandicapte, gevolgd door een speciale umuganda waaraan heel veel mensen met een handicap zouden deelnemen. Daarna de hele week door allerlei activiteiten die zouden uitmonden in de festiviteiten op de grote dag van 3 december. Het programma was wel wat ambitieus en de begroting was dan ook nog niet helemaal sluitend.

Ter plekke werd dan ook besloten om bouwen van het huis maar uit te stellen tot volgend jaar. De speciale umuganda van eind november zou wel doorgaan, evenals de Wereld Gehandicapten Dag zelf, al was het programma voor die dag nog niet helemaal duidelijk. In ieder geval zou de lancering van NCPD (National Council of People with Disabilities) dan moeten plaatsvinden, maar na ampel beraad is besloten om dat te doen plaatsvinden op de voorafgaande dag. Zodoende was er op 3 december meer ruimte voor de viering van de dag zelf. Vanwege de bijzondere activiteiten dit jaar werd er zelfs geopperd om de president van het land uit te nodigen voor dit evenement om het extra op de kaart te zetten. Al wel was duidelijk dat het zou plaatsvinden in het voetbalstadion in het noorden van de stad, het Nyamirambo Regional Stadium. Uit de vergadering werd een comité van vijf samengesteld die de organisatie verder ter hand zou nemen.

Op de zaterdag voorafgaand aan de IDPD is er inderdaad een speciale umuganda geweest, waarin op een bepaalde plek heel veel mensen met een handicap hebben deelgenomen om te laten zien dat ook zij volwaardig lid zijn van de maatschappij. De pers is ook aanwezig geweest en hopelijk hebben deze hier ook iets van uitgezonden op radio en televisie.

Op 2 december heeft dan ook eindelijk de lancering van de NCPD plaatsgevonden. Dat mocht natuurlijk ook wel een keertje, want in februari en maart hadden de verkiezingen al plaatsgevonden. Nu dat ze eindelijk geïnstalleerd zijn, kunnen ze eindelijk een keer aan de slag gaan. Deze eerste bijeenkomst was geen openbare, het was de eerste van diegene die gekozen zijn op het landelijke niveau, gezamenlijk met de gekozenen namens de provincies en de districten.

Dan brak de grote dag van 3 december aan. Volgens de uitnodiging zou het evenement om acht uur ’s ochtends beginnen met het volkslied van Rwanda. Zaterdagochtend om acht uur is niet een hele ideale tijd en dat heb ik dan ook niet gehaald op een halfuurtje na. Bij aankomst bleek het echter toch nog niet te zijn begonnen en op de tribune lag een velletje met het gewijzigde programma. De aanvang was verplaatst naar negen uur.

In tussentijd stroomden de tribunes van het stadion langzaam vol. Mensen kwamen als individu of als groep. Diegene die als groep kwamen werden natuurlijk vergezeld van een banier om duidelijk te maken waar ze voor stonden. Ondanks dat er officieel geen mars en banier op het programma stond, konden velen de verleiding waarschijnlijk niet weerstaan om dit over te slaan. De mars was wel een beetje aan de korte kant, namelijk van de ingang van het stadion naar de tribune.

Ondertussen werden we vermaakt door zang en dans van een groep scholieren. Onder leiding van een energieke dame en heer werd het ene na het ander liedje ten gehore gebracht, met bijbehorende danspasjes. Dit werd regelmatig onderbroken door het scanderen van de volgende leus: “One people, one voice, one vision”. Ik vind het altijd een beetje eng klinken als heel veel jonge mensen massaal en klakkeloos dergelijke teksten uiten. Klaarblijkelijk is er geen ruimte voor een andere mening. Ook de connectie met de IDPD van 3 december was mij niet geheel duidelijk.

Op de tribune kwam ik naast iemand te zitten die hier was namens de televisie. Hij keek een beetje ongeduldig om zich heen. Hij vond het maar niks dat de aanvang was verplaatst naar negen uur en helemaal niks dat het om half tien er nog lang niet leek dat er binnenkort begonnen zou worden. Hij zei dat hij nog twee andere opdrachten voor dezelfde dag had en dat zijn planning helemaal in de war ging lopen. Voor de televisie-uitzending had hij te maken met een deadline. Om tien uur ging hij mistroostig weer weg. Toch jammer dat de broodnodige aandacht voor de goede zaak op de televisie niet doorgaat door het gebrek aan besef van tijd bij de organisatoren. Even na tienen gingen we toch daadwerkelijke van start met het programma.

Volgens het oorspronkelijke en ook het gewijzigde programma zou de eregast de minister-president van Rwanda zijn. Iemand voegde mij toe dat deze er helaas toch niet zou zijn. Onduidelijk is of hij op het laatste moment heeft afgezegd of dat zijn vermelding op het programma eerder een kwestie van wensgedachte is geweest. Dan moesten we ons maar tevreden stellen met onder andere speeches van de burgemeester van Kigali (vertegenwoordigd door één van zijn wethouders) en de minister van MINALOC. Grappig om te constateren dat elke spreker eerst alle belangrijke aanwezigen met naam en toenaam moet bedanken voor hun aanwezigheid. Dat is een riedel die niet overgeslagen kan worden.

Vanuit Zuid-Afrika was de heer Dube overgekomen. Hij vertegenwoordigt de African Decade for People with Disabilities (ADPD) en was overgevlogen om de overeenkomst te tekenen waarin de ADPD de ‘Ambassadorial Status’ verleend aan Rwanda voor de reeds geleverde prestaties op het gebied van mensen met een handicap. Klaarblijkelijk heeft hij op de voorgaande dag het document ondertekend en is dat in de week na IDPD door de minister van MINAFET (Buitenlands Zaken) namens Rwanda is ondertekend. De heer Dube zit in een rolstoel en zijn plaats op het podium kon alleen via de trap worden bereikt. Gênant om te zien dat hij met een man of vijf naar boven getild moest worden. Je zou toch verwachten dat iemand die de IDPD organiseert bij het kiezen van de locatie rekening houdt met de omstandigheden.

Vanwege andere afspraken moest ik eerder weg en door het uitlopen van het programma heb ik niet alle speeches kunnen horen. Waarschijnlijk geen groot gemis. Voor mij blijft het opmerkelijk dat de viering zo weinig feestelijk is. Het is vooral heel serieus met speeches van belangrijke mensen. Ik kan me voorstellen dat de sprekers genoten hebben om nog eens een keer flink in de aandacht te staan, maar wat hebben de gewone mensen met een handicap die op de tribune zaten nu daadwerkelijk gehad aan deze ochtend? Mogelijk hebben ze nog wel genoten van de zang en dans van de scholieren.

Zitvolleybal

Eén van de sporten op de Paralympische Spelen is zitvolleybal. Rwanda is in Afrika één van de betere teams in deze sport. Deze sport bood dus één van de grootste mogelijkheden voor een sporter uit Rwanda om mee te gaan doen aan de Paralympische Spelen in Londen in 2012. Om die kans nog wat te vergroten heeft men het voor-Olympische toernooi naar Rwanda gehaald. Dat was van 24 tot en met 27 november 2011. Via mijn huisgenoot Simon, die werkt bij de NPC (National Paralympic Committee) bleef ik een beetje op de hoogte.

Ik hoorde dan dat ze eigenlijk niet genoeg geld hadden om dit toernooi te gaan organiseren. Dit resulteerde erin dat op het laatste moment nog allerlei instanties en personen zijn benaderde om een bijdrage te leveren. Door deze extra bijdragen en door het schrappen van een aantal niet noodzakelijke posten werd het tekort al flink teruggebracht, maar het was zeker niet verdwenen. De organisatoren maakten zich echter niet druk. Het zou allemaal wel goed komen en zo niet dan zou het ministerie het tekort wel gaan dichten. De muzungo’s deden daar veel te moeilijk over.

Men maakte zich meer zorgen over het aantal deelnemende landen. Oorspronkelijk zouden er tien meedoen, maar volgens de regels van het aloude kinderversje bleven er steeds minder over. Als er minder dan vier deelnemende landen zouden zijn, dan zou het toernooi zijn geldigheid verliezen als preselectie voor de Paralympische Spelen. Een week voor aanvang waren er nog zes deelnemers, het hele schema was al in elkaar gezet, en toen kwam er nog een afzegging van Nigeria binnen. Kon het hele toernooischema opnieuw in elkaar worden gezet.

Gelukkig kwamen er niet meer afzeggingen. Dat resulteerde in de volgende uitnodiging:

Sub-Saharan Zone Sitting Volleyball Qualifier for

London Paralympic Games 2012

An Invitation!

Matches start today, but the finals begin on Saturday and the BIG match is 19:00 on Sunday - hopefully Rwanda will be in the final, so if you are in Kigali this week/end, come to Petit Stade, Amahoro Stadium and join in the fun.

Teams are from Rwanda, Kenya, Burundi, DR Congo and Uganda.

This event marks the start of a new era for our athletes in Sub-Saharan Africa, and World Organisation of Volleyball for Disabled are indebted to NPC Rwanda for taking the initiative and acting as hosts for this landmark event. This indicates a number of things about NPC Rwanda and its staff; that the WOVD holds Rwanda in high regard as a result of the excellent support they have given their neighbours; that with the guidance of WOVD the NPC is capable of organising an event of this stature; and that Rwanda is truly a leader in the development of volleyball in Sub-Saharan Africa. Hopefully other nations will gain confidence from their involvement this week and follow their example in the not too distant future.

This qualification event has a truly international element with a wide variety of countries providing either teams, officials or volunteers. This is a remarkable illustration of the power of sport to bring people together from a variety of countries and backgrounds for a common purpose.

Op vrijdagmiddag zijn wij met ons drieën op weg gegaan naar het stadion. We weren ruim op tijd om de voorbereidingen voor de wedstrijd tussen Rwanda en Congo te gaan aanschouwen. Rwanda gaf als voorproefje een spectaculaire warming-up en tussendoor konden we nog even praten met de Nederlandse coach van het team van Rwanda. Zijn naam is Peter Karreman. Hij gaf aan dat Rwanda eigenlijk wel torenhoog favoriet was om dit toernooi te gaan winnen. Maar tevens zei hij dat niets zeker is, dat de bal rond is en dat ze misschien de druk van het favoriet zijn of het thuis spelen niet aan zouden kunnen. Wij zouden moeten afwachten.

Na de volksliederen werd er begonnen met de wedstrijd. Het begin was heel nerveus en er werden af een toe slordig gespeeld. Rwanda was wel iets beter en lag ook constant voor, maar maakte in eerste instantie niet een overweldigende indruk. Maar af en toe was het best spectaculair om te zien, want met een uiterste krachtinspanning werd een onhoudbare bal alsnog in het spel gehouden.

Omdat wij er vroeg bij waren en het nog niet zo druk was konden we heerlijk luxe plaatsnemen op de luxe stoelen die bedoeld zijn voor de hoogwaardigheidsbekleders. Die waren voor deze wedstrijd nog niet komen opdagen, dus kwam nu elke muzungo in aanmerking om in de fauteuils plaats te nemen. Ondertussen werden we ook nog getrakteerd op een drankje. Marte vond het allemaal best interessant en heeft de wedstrijd bijna volledig vol aandacht zitten aanschouwen.

Het zestal van Congo deed het helemaal niet zo slecht. Via Simon had ik begrepen dat ze in Congo eigenlijk twee nationale teams hadden. Eentje uit Kinshasa en eentje uit Goma. Gezien de enorme afstanden en de slechte verbindingen in dat land niet geheel onlogisch. De organisatie kreeg de vraag toegespeeld of zij konden aangeven welke van deze teams nu mee mocht doen aan dit toernooi. Deze bal is gewoon weer teruggespeeld en welke van de teams nu de tegenstander is geweest is tot op heden niet duidelijk. Wel valt op dat ze in totaal maar zeven spelers bij zich hadden. Dit in tegenstelling tot Rwanda, dat had nog zes reservespelers tot haar beschikking.

De eerste en tweede set waren allebei voor Rwanda, zij het dat dit niet gepaard ging met een overtuigende voorsprong. In de derde set werd het gehele zestal van Rwanda dat op de bank zat in het veld gebracht en dat zorgde voor een groot verschil. Achteraf hoorden we dat de eerste twee sets eigenlijk gespeeld waren door het tweede zestal en dat de zes besten pas in de derde set zijn opgesteld.

Nu ging het duidelijk beter. Congo werd gewoon opgerold. Harde opslagen en spectaculaire reddingen zorgen ervoor dat Rwanda binnen de kortste keren de set en dus de wedstrijd had gewonnen. Wij feliciteerden de coach en voegden hem toe zijn team in de finale nog een keer te mogen zien. Het was een zeer geslaagde middag en leuk om deze sport zo te zien.

Op zondag waren we present voor de finale. Rwanda had natuurlijk de finale gehaald en de tegenstander was Kenia. Deze keer was het stadion goed gevuld, ook de eretribune, dus dat zorgde ervoor dat we nu onze intrek op de gewone tribune moesten nemen.

Al heel snel kwam Rwanda in de eerste set op een flinke voorsprong. De spelers uit Kenia leken haast verlamd door de ambiance en leken het halverwege de eerste set al te hebben opgegeven. Het werd dus een vrij eenzijdige wedstrijd, de overwinning van Rwanda is nooit in gevaar gekomen.

Na afloop hebben we nog even gewacht om het uitreiken van de prijzen te gaan aanschouwen. Helaas werd dit moment door een aantal hoogwaardigheidsbekleders aangegrepen om uitgebreid hun ei te gaan leggen. Na een halfuurtje was het mooi geweest en hebben we de ceremonie verder aan ons voorbij laten gaan. Het was al laat geworden.

Rwanda is dus winnaar geworden van dit toernooi en mag als resultaat dus naar de Paralympische Spelen in Londen. Dit zal plaatsvinden tussen 29 augustus en 9 september 2012. Iedereen die dan in de buurt is nodig ik bij deze uit om kaartjes te gaan kopen om zodoende het team uit Rwanda te kunnen aanmoedigen.

Terug in Nederland

Sinds een week ben ik terug in Nederland. Natuurlijk is het veel kouder dan in Rwanda, maar dat was ook wel verwacht. Maar Nederland is zo grijs en dat valt nog heel erg tegen. Alle bomen zijn nog kaal en als je de zon dan een hele dag niet ziet dan voelt het extra grijs. De mensen in de straat hebben allemaal donkere kleren aan. Nee, zo is er nog niet veel aan.

En het voelt ook zo klein en benauwd. Ik kom natuurlijk van een groot huis met bijna niets erin naar een kleiner huis dat volgepropt is met spullen. Toen ik de eerste keer instapte in de auto stootte ik meteen mijn hoofd, ook dat voelde klein. Ik was natuurlijk de relatief grote Rav4 gewend, die we de laatste paar weken hadden gehuurd.

Er staan natuurlijk veel voordelen tegenover. Eindelijk weer eens echt lekker brood en lekkere kaas voor op brood. Dat was wel een erg groot gemis. Een warme douche is ook heerlijk, de koelkast een uitkomst een eindelijk weer eens een bank waarop ik lekker kan zitten. De televisie is er natuurlijk ook weer. Het afgelopen jaar heb ik dat niet echt gemist, maar hier val je er gelijk weer middenin. Al het nieuws komt weer gelijk op je af. Ik ben er nog niet uit of dat plezierig is of niet.

De supermarkt heeft natuurlijk een overdaad aan spullen in vergelijking met de supermarkten in Rwanda. Deze kun je het best vergelijken met de kleine buurtsupers die zo her en daar nog in Nederland staan. In Rwanda staan er dan vier op een kluitje en ze hebben allemaal hetzelfde assortiment. Het overdadige van de supermarkt in Nederland is geweldig en overweldigd tegelijk. Afgelopen week voor het eerst weer in de Albert Heijn geweest en dan merk je ook hoe weinig er veranderd is in een jaar. Alleen het roggebrood had een andere plek gekregen!

De eerste week heb ik een beetje in een roes aan mij voorbij laten trekken, mede omdat ik gelijk mijn eerste verkoudheid heb opgelopen. In Rwanda ben ik het gehele jaar niet ziek geweest. Nu wordt het tijd om wat actie te gaan ondernemen om te kijken of ik in Nederland mijn draai weer kan vinden.

Ondertussen heb ik nog wel veel verhalen over Rwanda waar ik niet aan toegekomen ben om deze te vermelden op mijn blog. Als ik nog wat tijd over heb, dan zal ik deze er nog postuum aan gaan toevoegen.

Afscheidsfeestje

Op 15 januari 2011 ben ik vertrokken uit Nederland en aangekomen in Rwanda. Op 14 januari 2012 ga ik weer vertrekken uit Rwanda om op 15 januari aan te komen in Nederland. Het verblijf in Rwanda omspant dus een geheel jaar.

Mijn huisgenoten Simon en Alan vonden dat reden genoeg om een feestje te geven. Of ik dat ook een goed plan vond? Ik had eigenlijk bedacht om een aantal mensen uit te nodigen om het jaar af te gaan sluiten met hapje (brochette met patat) en een drankje (bier) in een plaatselijke bar. Maar een feestje thuis leek we ook wel wat, zeker als mijn huisgenoten het merendeel van de organisatie op zich zouden nemen.

Dus ging er niet zo lang geleden de volgende uitnodiging de deur uit.

You are invited to join us for food and drinks to wish Bert well on his way home to the Netherlands and to celebrate his 12 month placement!

Also a great opportunity to ease yourself back to work after the break!?

WHERE: Chez Bert-Simon-Alan (directions will be sent to RSVPs)

WHEN: Friday 13th January, from about 7.30pm

WHO: You and anyone else who brings their own drinks/food

WHAT: We'll provide some food, some brochettes cooked on the BBQ and some drinks; Music (of course) and if you have a compatible device you are welcome to play your own tunes (there will be an acoustic lounge in Alan's bedroom); also likely to involve some drumming and some singing and some Dad-dancing (from me, dancing partners welcome).

HOW!!!: It's a Dutch Theme party so let your imagination run wild even if it's with some cheese or a few Heineken!!

Dat is dan meteen een mooie invulling geworden voor vrijdag de dertiende.

Een flink gedeelte van de vrijdag nog wel even bezig geweest met de voorbereidingen, zoals het maken van een salade en rijgen van vlees en groente aan een spiesje. De kamer wat herindelen en buiten ook wat stoelen neerzetten voor bij het kampvuur en verder alles gereed zetten ter voorbereiding van de barbecue.

Vanaf half acht begonnen de eerste gasten binnen te druppelen en gelukkig hadden de meesten ook nog wat drank en eten meegenomen, zodat we aan het eind van de avond precies genoeg hadden. Alles is opgegaan. De woonkamer was volgepakt en ook buiten stonden en zaten er nog heel wat. Fanatiek is er gedrumd op de aangeleverde drums en vervolgens is er nog gedanst tot in de late uurtjes.

Dat was een mooie afsluiting van een jaar in Rwanda. Nu is het zaterdagochtend en zitten we middenin de rotzooi. Nog een beetje opruimen, de laatste zaken inpakken en over een paar uurtjes in het vliegtuig terug naar Nederland.

Hoe kies je een consultant?

In Rwanda bestaat er de onhandige gewoonte om een consultant in te huren als er iets gedaan moet worden dat een beetje ingewikkeld is.

Door UPHLS (Umbrella of Persons with Disabilities in the Fight Against HIV and Aids in Rwanda) was ik eind september uitgenodigd voor de presentatie van het eerste rapport van een ingehuurde consultant. Ze noemden het een rapport, maar het was meer een voorstel met als onderwerp: ‘Capacity Analysis and Capacity Development Plan of UPHLS’. Twee consultants waren er aanwezig namens de firma MURA en ze presenteerden hun plan. Ze zouden bij diverse belanghebbenden via een questionnaire iets gaan onderzoeken. Bij de vraag over de questionnaire gaven ze aan dat ze die de volgende dag gingen maken. Bij de vraag welke belanghebbenden zouden worden geïnterviewd werd aangegeven dat ze de volgende dag in samenspraak met UPHLS zouden kiezen en dat ze vanaf de dag erna met de bezoeken zouden beginnen. In het voorstel stonden heel veel algemeenheden die zo overgeschreven leken te zijn uit andere documenten. Hun voorstel rammelde ook aan alle kanten. Het doel van het onderzoek was totaal niet duidelijk, het hinkte op een heleboel gedachten. Bij hun presentatie kwamen ze ook heel arrogant over. De vragen werden meestal afgedaan met een mededeling dat het allemaal wel goed zou komen. Volgens het document dat voor ons op tafel lag, zou het definitieve rapport er op 15 oktober zijn.

Ik begon me af te vragen wie dit ging financieren. UHPLS was niet zo rijk dat ze dit zo maar kan betalen. Het bleek gefinancierd te zijn door The Global Fund. The Global Fund is een internationale organisatie die geld geeft ter bestrijding van AIDS, tuberculose en malaria. Voor AIDS is nog steeds bakken met geld beschikbaar, dus als je een onderzoekje doet met het woord AIDS erin, dan kan je het geld waarschijnlijk zo krijgen van The Global Fund. Zou dit onderzoek nu op initiatief van UHPLS zijn gedaan, of moest The Global Fund nog gauw wat toegezegd geld voor het jaar 2011 uitgeven?

Maar waarom zou je het dan laten uitvoeren door een consultant? Kan de organisatie het niet beter zelf doen? Misschien wel om twee redenen. In de eerste plaats moet er een en ander verantwoord worden naar The Global Fund en mogelijk accepteren ze wel een nota van een consultant en misschien niet de gemaakte uren van eigen mensen. In de tweede plaats is het ook wel lekker gemakkelijk. Als er iets uitkomt wat niet zo goed bevalt, kun je altijd met de vinger naar de consultants wijzen, die inmiddels dan allang weer bezig zijn met hun volgende opdracht.

Bij de presentatie van het voorstel in september waren allerlei mensen aanwezig van diverse organisaties actief op het gebied van behartigen van belangen van gehandicapten. Sommigen stelden nog een paar vragen, anderen hielden hun mond. Na afloop was er als beloning 5.000 Frw reiskostenvergoeding voor alle aanwezigen, waarschijnlijk ook gefinancierd door The Global Fund. Mijn werkelijke reiskosten waren 400 Frw, dus ik vroeg UHPLS om dat bedrag aan mij te vergoeden. Dat ging dus niet, of ik accepteerde het bedrag van 5.000 Frw of ze gingen niets vergoeden. Het uitbetalen van een bedrag van 400 Frw was waarschijnlijk te ingewikkeld.

In het budget van NUDOR (National Union of Disabilities’ Organizations of Rwanda) van 2011 was ruimte ingeboekt om een strategisch plan te maken voor de komende vijf jaren. En volgens dit plan moest dat gedaan worden door een consultant. Eerst was er geen ruimte voor, maar toen er nog wat extra geld van NPA (Norwegian People’s Aid) beschikbaar kwam, is er gauw een consultant voor een strategisch plan toegevoegd aan het budget. Hier heb ik helaas ook nog een bijdrage aan gegeven.

Eind september was er een advertentie geplaatst in The New Times en ook nog in een andere lokale krant. De definitieve voorwaarden waren af te halen bij het kantoor van NUDOR. Iedereen die wilde reageren op deze advertentie moest wel 10.000 Frw betalen. Er waren drie inschrijvingen. Dat waren SPK, Spotless en wederom MURA. Alle drie hadden ze twee enveloppen ingeleverd. De eerste enveloppe is het inhoudelijk gedeelte. De tweede enveloppe betreft het financiële bod.

Het beoordelingscomité zou oorspronkelijk bestaan uit zes mensen. Dat waren de twee werknemers van NUDOR, twee leden van het toezichthoudend orgaan en de twee mensen die namens VSO professioneel iets te maken hadden met NUDOR. De laatste twee zouden dan Gloria en ik zijn. Gloria is als adviseur verbonden aan NUDOR. Op de dag dat de enveloppen zouden werden geopend waren de leden van het toezichthoudend orgaan niet aanwezig. Toen is er nog gauw iemand van UHPLS bijgehaald, die zitten namelijk in hetzelfde gebouw.

Op donderdagochtend 6 oktober was het spannende moment daar. De inhoudelijke enveloppen werden geopend. Elke aanbieder had drie exemplaren aangeleverd. Dus er was voldoende leesvoer voor iedereen. Maar we begonnen met de eerste. Dat was SPK. Wat gelijk al opviel is dat ze geen registratie hadden bij de RDB (Rwanda Development Board), de Rwandese Kamer van Koophandel. Op grond hiervan wilden de Rwandezen dit voorstel al gelijk aan de kant doen. Ik bracht in dat ze hier misschien wel allemaal niet aan gingen voldoen. Als dat het geval is, dan houden we misschien niemand over. Ik krijg de indruk dat voldoen aan formele punten erg belangrijk is in Rwanda. Heb je het benodigde formulier niet, dan is het jammer, maar helaas. SPK werd uiteindelijk nog niet gelijk aan de kant gelegd, maar had duidelijk niet erg goed gescoord. Dat zou niet meer goed komen die ochtend.

De medewerker van UHPLS ging een tabel maken van de eisen waaraan de verschillende voorstellen zouden moeten voldoen. Er moest een inschrijving bij de RDB zijn. Het bedrijf moest geregistreerd zijn bij de RRA (Rwanda Revenue Authority) en de CSR (Caisse Sociale Rwanda). Van de drie aangeleverde exemplaren moest er één origineel zijn. Er moest een bid guarantee zijn. Wat dat precies is, is me niet duidelijk geworden. Ik kreeg de indruk dat ze er voor moeten zorgen dat een bank of verzekeringsmaatschappij een garantie voor een bepaald bedrag afgeeft dat geïnd zou kunnen worden door NUDOR als de bieder zich onverhoopt terugtrekt uit het proces. De bid guarantees liepen ook heel erg uiteen van 141.600 Frw tot 6.010.000 Frw (kosten 147.736 Frw). Maar tot wanneer deze optie openstaat voor NUDOR is niet geheel duidelijk. Ook het grote nut van dat onderdeel was niet heel erg duidelijk. Voor elk van deze eisen mochten we vijf punten geven.

Vervolgens konden we tien punten toekennen aan de waarde die we hechten aan de genoten opleidingen van de consultants en ook tien punten voor de ervaring van de organisatie in het opstellen van een strategisch plan. Vijftien punten waren er voor de waarde van de referenties die zijn overlegd en tenslotte is er nog veertig punten voor de methodologie die de consultants zouden gaan hanteren. Deze puntenverdeling is ter plekke bedacht door de medewerker van UHPLS.

Vervolgens hebben we allemaal een papier genomen en hebben we de voorstellen rustig doorgenomen en gewaardeerd volgens het afgesproken puntensysteem. Zo zijn we allemaal een uurtje zoet geweest. Een van de Rwandezen had SPK overal nul punten gegeven. Op de vraag of deze dan nergens aan voldaan had, is hij toch nog aan de slag gegaan en heeft mondjesmaat nog wat punten uitgedeeld.

Toen iedereen gereed was met de beoordeling is overgegaan tot het verzamelen van de puntenwaardering. Per bieder gaf iedereen per onderdeel zijn waardering door en dat werd vervolgens opgeschreven. Bij elk onderdeel heb ik nog wel geprobeerd om een toelichting gegeven. Maar dat was geen aanleiding tot discussie. De punten werden opgeschreven en dat was dat. Wat opviel is dat bij de methodologie alle Rwandezen de volle veertig punten aan MURA hadden gegeven en veel minder aan de andere gegadigden. De beide muzungo’s vonden de presentatie van MURA er wel heel mooi uitzien, maar het leek wel gekopieerd uit een studieboek of een vorige presentatie, het was totaal niet toegespitst op de situatie van NUDOR. Wij hebben geen van de organisaties het maximum gegeven, maar Spotless kreeg wel beduidend meer dan de andere twee, omdat hun voorstel meer rekening houdt met de wensen van NUDOR.

Het werd tijd voor de uitslag. SPK was roemloos onderaan geëindigd. Het begon al niet goed met dit voorstel, en voor de rest was het ook mager. Bij iedereen eindigde deze als laatste. De andere twee ontliepen elkaar niet veel, maar uiteindelijk had Spotless de meeste punten. Het verschil werd eigenlijk gemaakt door de waardering van de referenties, want Spotless was de enige die ze had aangeleverd. De anderen helemaal niet, dus dat betekende nul punten. Op het gebied van methodologie had MURA beter gescoord dan Spotless. En de Rwandezen hadden MURA allemaal als beste, bij de muzungo’s was Spotless de beste. Zonder verdere discussie werd vervolgens Spotless uitgeroepen als winnaar.

Ik voelde me wel een beetje schuldig. Zo leek het of wij als muzungo’s onze wil hadden doorgedrukt. Als het aan de Rwandezen had gelegen dan was MURA het geworden. En ik moet bekennen dat ik me bij de waardering van MURA heb laten beïnvloeden door hun arrogante presentatie van de week ervoor.

De beide beste voorstellen kregen echter nog een herkansing. Beiden hadden op bepaalde onderdelen iets niet aangeleverd. Ze kregen nog een dag de kans om dat aan te leveren, en dat zou dat alsnog worden meegenomen. De volgende dag had alleen Spotless nog een document van de CSR aangeleverd, dus eens te meer werd duidelijk dat Spotless de winnaar was.

Daarna kwam het financiële gedeelte van de bieding. De procedure in Rwanda schrijft voor dat de biedingen van de afvallers niet wordt geopend. Ze worden verwittigd dat ze hun enveloppe weer kunnen ophalen. De winnaar wordt uitgenodigd om langs te komen, en dan wordt in hun bijzijn de enveloppe geopend. Als muzungo’s gaven wij aan dat wij het financiële gedeelte van alle gegadigden er altijd bij zouden betrekken, zeker als de beste voorstellen inhoudelijk niet al te veel van elkaar zouden verschillen. Het openen van de andere enveloppen was echter totaal niet bespreekbaar. Dat zou een torenhoge boete voor NUDOR hebben opgeleverd.

Op het afgesproken moment voor het openen van de financiële enveloppe waren de mensen van Spotless niet aanwezig. Dus mochten we het openen zonder hun bijzijn. Hun voorstel was 4.000.000 Frw, en dat paste precies in ons budget. Er was een klein addertje onder het gras en dat was de kosten van de drie workshops hier niet waren bij inbegrepen. Dat zou nog ruim 2.000.000 Frw kosten en daarvoor was echter geen ruimte meer in het budget van NUDOR. Snelle conclusie was echter dat we in de onderhandelingen het bedrag wel naar beneden zouden krijgen.

Een weekje later zijn ze uitgenodigd voor de onderhandelingen. Van onderhandelingen is niet veel terecht gekomen. De mensen van Spotless zeiden dat het bedrag eigenlijk niet bespreekbaar was en vervolgens is de discussie gegaan hoe we in staat zouden zijn om de kosten van de workshops zo laag mogelijk te houden. De consultants van Spotless gaven in hun voorstel aan dat ze eind november gereed zouden zijn met het strategisch plan. NUDOR verzocht of het niet al gereed kon zijn voor 9 november om het te presenteren op een vergadering van alle donoren. Na wat gesputter is Spotless hiermee akkoord gegaan. Dan zouden ze wel doorwerken in het weekend.

Een paar dagen later is het contract getekend. Nog weer wat later zijn ze aan de slag gegaan. Op 27 oktober was er een vergadering van een aantal belanghebbenden om samen met de consultants de voortgang te bespreken. Ze kwamen niet al te best over, ze hadden een hele algemene questionnaire bedacht en bij vragen bleek duidelijk dat ze zich niet goed op de hoogte gesteld. Gloria heeft ze in de dagen erna nog aan de slag gezien terwijl ze op bezoek waren bij de diverse lidorganisaties van NUDOR. Ook hier bleek weer een gebrekkige voorbereiding en totaal geen begrip van de organisatie. Zouden wij muzungo’s dan toch de verkeerde keuze hebben gemaakt door zo te kiezen voor deze consultants? Ik begon me steeds meer schuldiger te voelen.

Op 9 november was er iets klaar, maar het was niet geweldig. Het was voornamelijk een verzameling van alles wat door de diverse belanghebbenden is gezegd. Er was geen analyse van wat NUDOR zou moeten zijn en zeker geen strategisch plan voor de komende vijf jaar om daar te komen. Spotless heeft extra tijd gekregen om alsnog een bruikbaar product op de proppen te komen. De donoren konden dus nog geen kennis nemen van het strategische plan.

Inmiddels zijn we een paar weken verder. Spotless heeft nog een paar keer een nieuw document aangeleverd, maar dat was telkens meer van hetzelfde. Het opgeleverde product voldeed absoluut niet aan de daaraan te stellen eisen. Uiteindelijk heeft NUDOR dan maar de knoop doorgehakt door te proberen om het contract te ontbinden. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. NUDOR stelde voor om de helft te gaan betalen. Spotless vond dat ze minstens 80 % van de aanneemsom zouden moeten ontvangen. Het lijkt er nu op dat ze uiteindelijk genoegen gaan nemen met een bedrag van 2.400.000 Frw (60 %).

Het strategisch plan is uiteindelijk door Gloria samen met het hoofd van NUDOR in elkaar gezet en is inmiddels toegezonden aan de donoren. En het lijkt erop dat zij er tevreden mee zijn. Dus kan dit document als handvat voor de toekomst gaan dienen. Over de workshops om het strategisch plan te presenteren zijn nog geen plannen gemaakt. Waarschijnlijk zal het beperkt worden tot een workshop. Hierin zal het strategisch plan worden gepresenteerd aan alle lidorganisaties van NUDOR. En als de donoren dan inmiddels hun fiat hebben gegeven, dan zal dat strategisch plan waarschijnlijk probleemloos door een ieder worden geaccepteerd.

De consultants van MURA, die aan de slag zijn voor UPHLS, zijn ondertussen ook nog niet klaar, inmiddels bijna drie maanden later dan de oorspronkelijke opleverdatum. Ook daar leveren ze een ondermaatse prestatie. Voorlopig zal daar dan ook geen workshop plaatsvinden om de resultaten te presenteren. Ik zal het in ieder geval niet meer meemaken.

Tijdens alle verwikkelingen rond de werkzaamheden van Spotless voegde het hoofd van NUDOR ons op een gegeven moment ook toe dat hij het nog nooit had meegemaakt dat het ergens naar tevredenheid heeft gelopen met betrekking tot het inhuren van consultants. Na een jaar Rwanda kan ik daar inmiddels ook over meepraten. Je vraagt je dan wel af waarom er voor de diverse klussen toch telkens weer toe overgegaan wordt om een consultant in te gaan huren.

De fruitbomen in onze tuin

Onze tuin staat vol met fruitbomen.

Allereerst zijn er twee grote avocadobomen. De ene zit het hele jaar al vol met avocado’s. Het grote probleem is dat de meeste zo hoog hangen dat ze niet eenvoudig zijn te plukken. De meeste vallen vanzelf naar beneden als ze rijp zijn en zijn dan een prooi voor de vogels. Nu sturen we af en toe onze bewaker Jean maar de boom in om er een paar te plukken, zowel voor ons als voor zichzelf. Dan zijn ze nog wel knoeperhard, maar na een paar dagen narijpen zijn ze heerlijk om op te eten. De tweede boom leek een beetje dood te gaan en was zonder vruchten, maar de laatste tijd lijkt er weer wat nieuw leven in deze boom te komen.

  

In de hoek staat een struik met granaatappels. Er lijken hele mooie granaatappels aan te groeien. Maar na enige tijd komen er barsten in de vrucht, voordat de vruchten in de granaatappel mooi rood zijn geworden. Ook heb ik wel er wel eens eentje geplukt die er redelijk uitzag in de hoop dat deze ook ging narijpen. Dat was nooit het geval, ik bleef maar zitten met die witte, onrijpe vruchten. Op de markt in Kimironko heb ik nog nooit een granaatappel gezien, dus ik denk dat deze struik een beetje een vreemde eend in de bijt is in deze tuin.

 

Vlak ernaast staat een klein citroenboompje. In het begin van het jaar heeft het vol gezeten met citroenen, maar dat laatste tijd is er niet veel activiteit. 

Aan de andere kant van de tuin staat een papajaboom. Het hele jaar zit deze al vol vruchten. Ik heb lang zitten wachten om te kijken of de groene vruchten een beetje gingen rijpen, maar dat gebeurde maar niet. Dus maar eens een grote groen geplukt en binnengelegd om te kijken of dat iets oplevert. En jawel hoor, na een week werd de papaja mooi geel en zacht en was deze heerlijk om op te eten. Vooral met een klein beetje citroensap gesprenkeld op de vrucht 

Vlak ernaast staat een Marte’s klimboom. Tot voor kort had ik niet gedacht dat dit een fruitboom was, maar plotseling kwamen er een heleboel kleine vruchtjes en die zijn langzamerhand groter geworden. Het blijkt dus een mangoboom te zijn. De eigenaar van het pand was in december even op bezoek en zag de boom ook. Hij zei dat hij die boom vier jaar geleden geplant had en dat ze nu voor het eerst vrucht aan het dragen was. De mango’s zijn een beetje klein, maar misschien kan ik er nog net een paar eten voordat ik weer vertrek uit Rwanda.

In Nederland hebben we alleen maar onze perenboom, onze enige fruitboom. Deze zit waarschijnlijk al heel lang te wachten om eens goed te worden gesnoeid.

Gelezen boeken in en over Rwanda

Gerard Prunier – The Rwanda Crisis

Gedetailleerd verslag van de ontstaansgeschiedenis van de genocide in Rwanda. Met veel feiten en data wordt uitvoerig beschreven wat er is gebeurd en waarom. Als Fransman is hij zeker niet mild over de rol van zijn eigen land in dit geheel

Gil Courtemanche – A Sunday at the pool in Kigali

Dit is een roman gebaseerd op ware gebeurtenissen. Het is een liefdesverhaal tegen de achtergrond van de laatste dagen voordat de genocide losbarst. Tijdens het lezen van het boek voel je natuurlijk al dat het niet goed zal aflopen. Het beeld dat geschapen wordt van Rwanda in aanloop naar de verschrikkingen is niet al te best. Het is door en door verrotte maatschappij.

Tim Allen en Koen Vlassenroot – The Lord’s Resistance Army

Een boek over Uganda met verschillende essays over de beweging van Joseph Kony. Dit boek heb ik aangeschaft omdat IKV Pax Christi erin voorkwam. Ik weet nu iets meer over hun rol in dit geheel. En begrijp nu ook dat niet zo zwart-wit is als het lijkt. In kwam in gesprek met een iemand uit Uganda die samen met Simon Simonse (IKV Pax Christi) uren door de jungle heeft gelopen om Joseph Kony te ontmoeten in het kader van de vredesonderhandelingen. Hij voegde mij toe dat vele mensen in Uganda IKV Pax Chirsti zien als aanhanger van de LRA. Als persoonlijk detail voegde hij toe dat zijn zuster zeven jaar lang is ontvoerd door Joseph Kony. Zij wil liever niet herinnerd worden aan deze periode. De kinderen die daar geboren zijn uit een huwelijk in het leger heeft ze moeten achterlaten.

Linda Polman – De crisis karavaan

Luchtig geschreven boek over de vele hulporganisaties die de laatste jaren zijn ontstaan en welke mechanismen er in werking treden als er zich ergens een crisis voordoet. Vooral schrijnend om te lezen hoe de hulporganisaties over elkaar heen rollen om maar ze veel mogelijk hulp te bieden aan diegene die in 1994 na de genocide massaal naar Congo zijn gevlucht. Op deze wijze werden vooral de daders van de genocide geholpen en deze waren zo in staat om de machtstructuur van voor de genocide gewoon voort te zetten over de grens. Ondertussen was er voor nauwelijks hulp voor het in puin liggende Rwanda.

David van Reybrouck – Congo

Het veelbekroonde boek over de geschiedenis van Congo. Rwanda komt er niet al te best af in dit boek. Twee maal heeft Rwanda een inval gedaan in Congo. De ene keer wat meer succesvol dan de andere. Uit alles blijkt wel dat Rwanda en de Rwandezen niet heel erg populair zijn in hun buurland.

Richard Wilson – Titanic Express

Persoonlijk relaas van Richard die op zoek is naar de waarheid achter de dood van zijn zus Charlotte Wilson. Namens VSO was zij werkzaam als lerares in Rwanda. Tijdens een korte vakantie naar Burundi is zij op 28 december 2000 vermoord. Een bus is vlak bij Bujumbura gestopt door rebellen en vervolgens is het merendeel van de passagiers omgebracht. Richard wil de identiteit en de motieven achterhalen van de moordenaars. Hierin slaagt hij gedeeltelijk. Cynisch is het om te vernemen dat je pas belangrijk genoeg bent om aan te schuiven bij onderhandelingen in een vredesproces, als je genoeg gruweldaden hebt verricht.

Gerard Prunier – Africa’s World War

Gedetailleerde beschrijving hoe als gevolg van de genocide in Rwanda er eerst een Eerste Afrikaanse Oorlog (oktober 1996 tot en met mei 1997) en daarna nog een Tweede Afrikaanse Oorlog (augustus 1998 tot en met juni 2003) kwam. Het zegt dar er vijf miljoen mensen gestorven zijn als gevolg van deze oorlogen. De motieven van Rwanda in de Eerste zouden nog legitiem genoemd kunnen worden, in de Tweede wordt het al wat ingewikkelder. Rwanda heeft zeker geen fraaie rol hier gespeeld en waarschijnlijk de oorlog zo lang mogelijk gerekt om zo veel mogelijk grondstoffen uit Congo te roven. Rwanda heeft ook heel veel oorlogsmisdaden begaan op Congolees grondgebied. Ik heb dit boek gekregen van Jilles en die voegde me toe dat ze in Rwanda niet heel erg blij zijn met dit boek. Het is hier wel gewoon in de boekhandel te verkrijgen. De uitbater van de enige boekhandel in Kigali is trouwens een Nederlander.

Rupert Bazambanza. – Smile Through the Tears

Een stripverhaal over de genocide. De genocide wordt verteld aan de hand van hetgeen diverse leden van een bepaalde familie is overkomen in aanloop naar en tijdens de genocide. Vooral door de plaatjes krijgen sommige dingen een veel indringender dimensie.

Terry Stevenson en John Fanshawe – Birds of East Africa

Elke vogel die in Rwanda voorkomt moet in principe in dit boek voorkomen, maar het is soms heel erg moeilijk om de werkelijke vogel te verbinden met de vogel in het boek.

Diana Fossey – Gorilla’s in de mist

Dit kloeke boek heb ik gedeeltelijk gelezen. Vooral interessant om te lezen hoe ze er toe gekomen is om zich zo in te zetten voor de gorilla’s. Ik ben afgehaakt bij alle beschrijvingen van de gedragingen van de verschillende leden van de diverse groepen. Fascinerend om te lezen dat de verschillende bevolkingsgroepen in Rwanda beschreven worden conform de gangbare stereotypen. De Tutsi is arrogant en de Hutu is lui. Om maar helemaal niet te spreken over de Twa, want dat zijn die lui die beesten stropen in het nationale park. Dit boek is dan ook ruim voor de genocide geschreven.

Alfred Ndahiro en Privat Rutazibwa – Hotel Rwanda

Dit boek heeft de subtitel ‘or the Tutsi genocide as seen by Hollywood’. Het boek gaat over Paul Rusesabagina, de manager van Hotel des Mille Collines, het hotel waar 1.268 mensen tijdens de genocide zijn heen gevlucht en die het als gevolg van deze opvang hebben overleefd. Dit is verfilmd in de bekroonde film Hotel Rwanda. Paul Rusesabagina is niet populair in Rwanda. Hij wordt in de media ook altijd afgeschilderd als ‘so-called hero’. In dit boek wordt hij onderuitgehaald als opportunist en iemand met hele foute ideeën over Hutu’s en Tutsi’s. Heel veel mensen die in het hotel zijn opgevangen zeggen dat hij mensen uit hotelkamers zette als ze niet betaalden. Dus hij was helemaal niet zo’n held. Hij is echter ook iemand die veel kritiek heeft op Paul Kagame. Ik vraag me nu af of hij hier in Rwanda van zijn voetstuk is gevallen vanaf het moment dat de film uit is gekomen of vanaf het moment dat hij kritiek is gaan leveren op Paul Kagame.

Stephen Kinzer – A thousand hills

Dit boek is een biografie over Paul Kagame. Het geeft een licht kritisch verslag over het leven van Paul Kagame in relatie tot Rwanda en de stand van zaken van dit land op dit moment. Ik ben nog bezig in het boek.

Gerald Kaplan – The betrayal of Africa

Een dun boekje waarin gepoogd wordt om uit te leggen waarom het helemaal fout is gegaan met Afrika. Ook dit boek heb ik nog niet uit. Op de voorkant staat een intrigerende foto van Mobutu samen met onze prins Bernard. Wat zou onze prins gedaan hebben voor het verraad van Afrika?

En dit zijn de boeken die nog in de boekenkast staan om in de toekomst gelezen te worden:

Andrew Roberts – Uganda’s Great Rift Valley

Tim Butcher – Blood River

Henry Kwami Anyidoho – Guns over Kigali

Nigel Watt – Burundi

Jean Hatzfeld – The strategy of Antelopes