Nederland heeft in juni 2012 besloten om sectorale
begrotingssteun aan Rwanda te bevriezen en in december 2012 is deze stopgezet.
Op 7 mei 2014 heeft minister Ploumen besloten om de sectorale begrotingssteun
aan Rwanda te hervatten. In de pers wordt dan al heel snel geconcludeerd dat de
steun aan Rwanda is hervat, alsof het lijkt dat gedurende ruim een jaar er
helemaal geen steun verleend is aan Rwanda, maar dit leek me heel
onwaarschijnlijk.
In andere publicaties wordt specifiek gesproken over het
hervatten van vijf miljoen euro steun voor de ondersteuning van de
justitiesector. In dat geval zou het dus maar gaan over een deel van de steun.
Dit alles maakte me nieuwsgierig. Hoe zit het nu werkelijk
met de steun aan Rwanda? Bij mijn onderzoek stuitte ik op het jaarverslag van
HGIS (Homogene Groep Internationale Samenwerking). Dat jaarverslag geeft
inzicht in de verwachte besteding van gelden aan internationale samenwerking.
Binnen deze besteding wordt onderscheid gemaakt tussen gelden die besteed zijn
aan officiële ontwikkelingssamenwerking en gelden die er niet aan besteed zijn.
Officiële ontwikkelingssamenwerking wordt aangeduid als ODA (Official
Development Assistance). Wereldwijd is dit de norm en deze geldt dit als
maatstaf om te meten hoeveel een land uitgeeft aan ontwikkelingssamenwerking.
In het jaarverslag wordt ook een overzicht gemaakt van de
geplande ODA-uitgaven per land. Voor de jaren 2010 tot en met 2014 geeft dat
het volgende beeld.
Land
|
2014
|
2013
|
2012
|
2011
|
2010
|
mutatie
|
Ethiopië
|
61.453.000
|
52.943.000
|
38.623.000
|
35.400.000
|
37.768.000
|
63%
|
Bangladesh
|
60.000.000
|
60.222.000
|
46.284.000
|
55.955.000
|
58.200.000
|
3%
|
Rwanda
|
50.700.000
|
56.710.000
|
32.695.000
|
44.100.000
|
30.600.000
|
66%
|
Zuid-Sudan/Sudan
|
44.044.000
|
52.850.000
|
52.065.000
|
66.600.000
|
60.000.000
|
-27%
|
Mozambique
|
40.411.000
|
44.715.000
|
52.822.000
|
53.200.000
|
54.600.000
|
-26%
|
Benin
|
36.786.000
|
31.750.000
|
14.945.000
|
29.059.000
|
29.510.000
|
25%
|
Mali
|
35.710.000
|
pm
|
51.161.000
|
52.363.000
|
52.013.000
|
-31%
|
Indonesië
|
31.313.000
|
34.929.000
|
47.040.000
|
71.425.000
|
72.070.000
|
-57%
|
Afghanistan
|
30.098.000
|
39.364.000
|
31.500.000
|
16.950.000
|
22.000.000
|
37%
|
Ghana
|
24.501.000
|
46.577.000
|
39.969.000
|
58.061.000
|
58.288.000
|
-58%
|
Kenia
|
27.260.000
|
27.553.000
|
16.717.000
|
14.872.000
|
14.672.000
|
86%
|
Burundi
|
27.100.000
|
24.900.000
|
7.500.000
|
2.295.000
|
13.864.000
|
95%
|
Uganda
|
23.950.000
|
25.468.000
|
6.088.000
|
27.532.000
|
26.299.000
|
-9%
|
Jemen
|
19.155.000
|
18.779.000
|
17.281.000
|
23.412.000
|
24.402.000
|
-22%
|
Palestijnse
gebieden
|
15.560.000
|
15.307.000
|
14.671.000
|
22.200.000
|
22.200.000
|
-30%
|
Totaal
donorlanden
|
528.041.000
|
532.067.000
|
469.361.000
|
573.424.000
|
576.486.000
|
-8%
|
Grote
Meren
|
23.000.000
|
26.500.000
|
27.400.000
|
0
|
0
|
|
Midden
Amerika
|
14.567.000
|
15.000.000
|
0
|
0
|
0
|
|
Hoorn
van Afrika
|
4.837.000
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
Totaal
regionaal programma
|
42.404.000
|
41.500.000
|
27.400.000
|
0
|
0
|
|
Colombia
|
4.435.000
|
7.973.000
|
8.890.000
|
18.200.000
|
18.250.000
|
-76%
|
Zuid-Afrika
|
4.400.000
|
5.869.000
|
12.280.000
|
24.750.000
|
26.250.000
|
-83%
|
Vietnam
|
0
|
1.000.000
|
12.120.000
|
15.625.000
|
21.000.000
|
|
Totaal
transitielanden
|
8.835.000
|
14.842.000
|
33.290.000
|
58.575.000
|
65.500.000
|
-87%
|
Pakistan
|
11.094.000
|
18.510.000
|
20.145.000
|
33.292.000
|
39.600.000
|
-72%
|
Suriname
|
5.927.000
|
7.966.000
|
20.331.000
|
36.456.000
|
57.403.000
|
-90%
|
Bolivia
|
3.386.000
|
14.674.000
|
28.830.000
|
42.064.000
|
39.746.000
|
-91%
|
Congo
|
1.063.000
|
1.000.000
|
1.500.000
|
4.500.000
|
4.000.000
|
-73%
|
Tanzania
|
512.000
|
11.773.000
|
27.514.000
|
66.558.000
|
67.558.000
|
-99%
|
Kosovo
|
50.000
|
550.000
|
594.000
|
4.000.000
|
0
|
|
Senegal
|
25.000
|
8.775.000
|
11.989.000
|
30.756.000
|
28.825.000
|
-100%
|
Burkina
Faso
|
0
|
30.400.000
|
31.274.000
|
43.300.000
|
43.550.000
|
|
Zambia
|
0
|
13.569.000
|
14.434.000
|
43.000.000
|
46.600.000
|
|
Nicaragua
|
0
|
4.283.000
|
10.562.000
|
19.458.000
|
19.476.000
|
|
Egypte
|
0
|
3.960.000
|
4.874.000
|
8.046.000
|
8.676.000
|
|
Guatemala
|
0
|
2.554.000
|
9.763.000
|
15.500.000
|
15.550.000
|
|
Mongolië
|
0
|
611.000
|
3.861.000
|
7.298.000
|
7.216.000
|
|
Bosnië
en Herzegovina
|
0
|
0
|
5.400.000
|
9.000.000
|
10.000.000
|
|
Zimbabwe
|
0
|
0
|
3.200.000
|
0
|
0
|
|
Bhutan
|
0
|
0
|
2.000.000
|
0
|
0
|
|
Moldavië
|
0
|
0
|
0
|
4.801.000
|
5.176.000
|
|
Kaap
Verdie
|
0
|
0
|
0
|
1.100.000
|
2.925.000
|
|
Georgië
|
0
|
0
|
0
|
615.000
|
2.740.000
|
|
Macedonië
|
0
|
0
|
0
|
516.000
|
1.692.000
|
|
Armenië
|
0
|
0
|
0
|
343.000
|
1.000.000
|
|
Albanië
|
0
|
0
|
0
|
0
|
3.400.000
|
|
Sri
Lanka
|
0
|
0
|
0
|
0
|
200.000
|
|
Totaal
exitlanden
|
22.057.000
|
118.625.000
|
196.271.000
|
370.603.000
|
405.333.000
|
-95%
|
TOTAAL
|
601.337.000
|
707.034.000
|
726.322.000
|
1.002.602.000
|
1.047.319.000
|
-43%
|
In 2010 stond Rwanda nog op de veertiende plaats. In de
daaropvolgende jaren is deze via een achtste (2011), achtste (2012) en zelfs
een tweede plaats (2013) uitgekomen op een derde plek in 2014. Het lijkt er dus
niet echt op dat de hulp aan Rwanda is stopgezet. Al is Rwanda er in 2014
relatief iets op achteruit gegaan ten opzichte van 2013 in vergelijking met
andere landen.
De gelden voor het regionale programma voor de Grote Meren
zijn hierbij nog even buiten beschouwing gelaten. Rwanda is natuurlijk hier ook
nog een onderdeel van.
Om er nog wat verder in te duiken is hier de uitsplitsing
van de bestedingen over de jaren 2010 tot en met 2014. Deze jaren zijn niet
helemaal goed vergelijkbaar omdat de gehanteerde omschrijving in de eerste twee
jaren afwijkt van die in 2012 en 2013. En in 2014 heeft men gemeend om weer een
andere indeling te gaan maken. Wat in 2013 nog ‘Veiligheid, goed bestuur en
rechtsorde’ was, staat in 2014 bekend onder de term ‘Rechtstaatontwikkeling,
wederopbouw, vredesopbouw, versterkte legitimiteit van democratische structuren
en tegengaan van corruptie’.
Rwanda
|
2014
|
2013
|
2012
|
2011
|
2010
|
Veiligheid/Rechstaatontwikkeling
|
8.700.000
|
9.510.000
|
1.485.000
|
6.300.000
|
6.400.000
|
Voedselzekerheid
|
33.000.000
|
22.360.000
|
15.800.000
|
||
Armoedebeleid
|
200.000
|
||||
Private
sector ontwikkeling
|
9.140.000
|
6.450.000
|
11.200.000
|
12.200.000
|
|
Onderwijs
|
7.600.000
|
6.000.000
|
|||
Duurzaamheid
|
4.000.000
|
11.000.000
|
8.960.000
|
||
Waterbeheer
|
5.000.000
|
4.500.000
|
19.000.000
|
6.000.000
|
|
Totaal
|
50.700.000
|
56.710.000
|
32.695.000
|
44.100.000
|
30.600.000
|
De ondersteuning van de justitiesector valt onder de term
‘Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling’ en dan valt op dat vooral in 2012 de geplande
besteding heel erg laag is. Dit overzicht is al gemaakt is het najaar van 2011,
dus kan hierin de opschorting en stopzetting nog niet in zijn verwerkt. De
geplande besteding in 2013 is behoorlijk hoog, terwijl bij het opmaken van de
cijfers er al sprake was van de opschorting van de hulp. Deze lijkt hierin dus
ook niet te zijn verwerkt. De geplande besteding in 2014, opgemaakt in het
najaar van 2013, geeft ook een dusdanig beeld dat geen rekening is gehouden met
het stopzetten van de hulp in december 2012. Uit deze cijfers lijkt het er dus
ook niet echt op dat de hulp aan de justitiesector is stopgezet voor de jaren
2013 en 2014.
De geplande bestedingen hebben hun oorsprong in een
meerjarenplan. Voor alle vijftien donorlanden en de regionale programma’s zijn
plannen gemaakt. Deze zijn opgeschreven in een Multi-Annual Stategic Plan. In
eerste instantie is dat gedaan voor de periode van 2012 tot en met 2015.
Inmiddels heeft men ook Multi-Annual Strategic Plan gemaakt voor de periode van
2014 tot en met 2017. Ik denk dat de oude plannen tot en met 2015 nu niet meer
relevant zijn, omdat ze vervangen zijn door de nieuwe. Dit getuigt niet echt
van een consequent beleid, de enige reden dat men dit gedaan heeft lijkt mij
dat men minder geld wilde uitgeven.
Land
|
2014-2017
|
gemiddeld
|
2012-2015
|
gemiddeld
|
2014
|
2013
|
2012
|
mutatie
|
Ethiopië
|
218.763.000
|
54.690.750
|
234.697.000
|
58.674.250
|
61.453.000
|
52.943.000
|
38.623.000
|
-7%
|
Rwanda
|
188.728.000
|
47.182.000
|
228.183.000
|
57.045.750
|
50.700.000
|
56.710.000
|
32.695.000
|
-17%
|
Bangladesh
|
170.022.000
|
42.505.500
|
232.543.000
|
58.135.750
|
60.000.000
|
60.222.000
|
46.284.000
|
-27%
|
Zuid-Sudan
|
203.448.000
|
50.862.000
|
44.044.000
|
52.850.000
|
52.065.000
|
|||
Benin
|
144.304.000
|
36.076.000
|
133.284.000
|
33.321.000
|
36.786.000
|
31.750.000
|
14.945.000
|
8%
|
Mozambique
|
139.020.000
|
34.755.000
|
176.897.000
|
44.224.250
|
40.411.000
|
44.715.000
|
52.822.000
|
-21%
|
Mali
|
137.110.000
|
34.277.500
|
169.390.000
|
42.347.500
|
35.710.000
|
pm
|
51.161.000
|
-19%
|
Burundi
|
106.400.000
|
26.600.000
|
93.800.000
|
23.450.000
|
27.100.000
|
24.900.000
|
7.500.000
|
13%
|
Ghana
|
100.800.000
|
25.200.000
|
170.568.000
|
42.642.000
|
24.501.000
|
46.577.000
|
39.969.000
|
-41%
|
Grote
Meren
|
88.600.000
|
22.150.000
|
73.163.000
|
18.290.750
|
23.000.000
|
26.500.000
|
27.400.000
|
21%
|
Uganda
|
85.188.000
|
21.297.000
|
98.106.000
|
24.526.500
|
23.950.000
|
25.468.000
|
6.088.000
|
-13%
|
Afghanistan
|
83.158.000
|
20.789.500
|
142.700.000
|
35.675.000
|
30.098.000
|
39.364.000
|
31.500.000
|
-42%
|
Indonesië
|
79.643.000
|
19.910.750
|
124.271.000
|
31.067.750
|
31.313.000
|
34.929.000
|
47.040.000
|
-36%
|
Kenia
|
77.208.000
|
19.302.000
|
112.627.000
|
28.156.750
|
27.260.000
|
27.553.000
|
16.717.000
|
-31%
|
Jemen
|
73.248.000
|
18.312.000
|
83.880.000
|
20.970.000
|
19.155.000
|
18.779.000
|
17.281.000
|
-13%
|
Palestijnse
gebieden
|
69.410.000
|
17.352.500
|
66.868.000
|
16.717.000
|
15.560.000
|
15.307.000
|
14.671.000
|
4%
|
Hoorn
van Afrika
|
23.714.000
|
5.928.500
|
4.837.000
|
0
|
0
|
|||
Mideen
Amerika
|
14.567.000
|
15.000.000
|
0
|
|||||
Totaal
|
1.785.316.000
|
446.329.000
|
2.344.425.000
|
586.106.250
|
570.445.000
|
573.567.000
|
496.761.000
|
-24%
|
In de meerjarenplannen lijkt her er ook niet op dat er
gekort wordt op Rwanda. In de plannen van 2012-2015 stond Rwanda nog op de
derde plaats, in de plannen van 2014-2017 zelfs op de tweede. Weliswaar met een
beduidend lager bedrag, maar dat geldt bijna voor alle landen. Er is geen
enkele aanwijzing te vinden dat in de plannen van 2014-2017 rekening is
gehouden met het stopzetten van hulp aan Rwanda.
Deze plannen zijn ook weer opgebouwd uit verschillende
onderdelen, mogelijk geeft dit een indicatie dat er sprake is van het
stopzetten van hulp. Voor Rwanda is dit als volgt opgebouwd.
Rwanda
|
2014-2017
|
gemiddeld
|
2012-2015
|
gemiddeld
|
2014
|
2013
|
2012
|
mutatie
|
Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling
|
30.280.000
|
7.570.000
|
33.847.000
|
8.461.750
|
8.700.000
|
9.510.000
|
1.485.000
|
-11%
|
Voedselzekerheid
|
122.898.000
|
30.724.500
|
86.421.000
|
21.605.250
|
33.000.000
|
22.360.000
|
15.800.000
|
42%
|
Armoedebeleid
|
50.000
|
12.500
|
800.000
|
200.000
|
0
|
200.000
|
0
|
-94%
|
Private
sector
|
500.000
|
125.000
|
31.300.000
|
7.825.000
|
0
|
9.140.000
|
6.450.000
|
-98%
|
Duurzaamheid
|
0
|
0
|
45.815.000
|
11.453.750
|
4.000.000
|
11.000.000
|
8.960.000
|
|
Waterbeheer
|
35.000.000
|
8.750.000
|
30.000.000
|
7.500.000
|
5.000.000
|
4.500.000
|
0
|
17%
|
Totaal
|
188.728.000
|
47.182.000
|
228.183.000
|
57.045.750
|
50.700.000
|
56.710.000
|
32.695.000
|
-17%
|
In 2012 en 2013 was in principe het meerjarenplan van
2012-2015 van toepassing. In 2012 zie je behoorlijke geplande onderbesteding
bij het onderdeel ‘Veiligheid’. Dit kan niet verklaard worden door het
opschorten van de vijf miljoen steun in 2012. Mogelijk heeft het te maken
doordat het jaar 2012 het eerste jaar is van de plannen voor de jaren 2012-2015.
Het duurt soms even voordat de plannen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Op
alle onderdelen wordt namelijk minder uitgegeven dan gepland.
Het jaar 2013 geeft wel een beetje een raar beeld. De
geplande uitgaven voor ‘Veiligheid’ zijn hoger dan wat verwacht mocht worden op
grond van de meerjarenbegroting, terwijl in principe het opschorten van de hulp
al was afgekondigd. Het lijkt niet dat deze hierin is meegenomen.
Voor het jaar 2014 is hetzelfde beeld van toepassing. De
geplande uitgaven voor ‘Rechtstaatontwikkeling’ zijn hoger dan de verwachting
volgens de meerjarenbegroting. Deze cijfers geven ook geen indicatie dat er
sprake is van stopzetting van hulp aan Rwanda.
Als je ook nog kijkt naar de plannen voor 2014-2017, die
gemaakt moeten zijn in 2013, dan zie je daar ook enkele aanwijzing dat er
gekort is met vijf miljoen. Weliswaar is het bedrag voor ‘Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling’
iets naar beneden aangepast, maar deze is procentueel aan de lage kant.
In de brief van 7 mei zegt Ploumen: “In december 2012 diende
uw Kamer een amendement in op de begroting van 2013, waarmee deze sectorale
begrotingssteun werd stopgezet”. Er lijkt echter geen enkele aanwijzing te zijn
dat het stopzetten ook daadwerkelijke consequenties heeft gehad voor de
geplande uitgaven in de jaren 2013 en 2014.
Om er echt achter te komen hoe het zit met de hulp aan
Rwanda heb je de cijfers nodig van de werkelijke uitgaven. Het probleem is dat
deze nergens te vinden zijn. De overheid is altijd heel goed in het maken van
plannen, het verantwoording afleggen van de werkelijke uitgaven blijft altijd
een beetje achtergesteld.
Heeft het opschorten, stopzetten en weer hervatten van de steun
aan Rwanda geresulteerd in concrete resultaten? Gezien de cijfers van geplande
uitgaven lijkt het er niet op. Mogelijk geeft een overzicht van de werkelijke
uitgaven deze wel, maar deze is niet voorhanden. Mocht deze er wel een keer
komen, dan zal er ongetwijfeld een mooi verhaal verzonnen kunnen worden dat de
gelden uitgegeven zijn met een ander label en dat ze dus niet uitgegeven zijn
aan sectorale begrotingssteun.
In ieder geval moge duidelijk zijn dat er nooit sprake is
geweest van het stopzetten van de hulp aan Rwanda. Integendeel, Rwanda is en
blijft één van de favoriete landen wat betreft geplande besteding van
ontwikkelingsgelden.
