Levenslang geëist tegen Yvonne Basebya

Op 16 november waren alle reguliere zittingen reeds afgerond. Dat was wat eerder dan oorspronkelijk gepland. Daar was een goede reden voor. De verdachte maakte gebruik maakte van het recht op zwijgen. Dit zwijgrecht zorgde ervoor dat er veel minder tijd nodig voor de vragen van de rechter. Vragen zonder antwoorden. 

Deze reguliere zittingen werden gevolgd door achtereenvolgens het requisitoir, het pleidooi, de repliek en de dupliek vergezeld van het laatste woord. Mooie juridische termen. 

Op maandag 26 november is het Openbaar Ministerie begonnen met het requisitoir. In het requisitoir worden alle feiten nog eens opgesomd van wat de verdachte heeft misdaan met een conclusie in de vorm van een eis. Drie zittingsdagen later, op donderdag 29 november, is levenslang tegen Yvonne Basebya geëist. Dat is waarlijk geen misselijke eis. 

In de Nederlandse kranten heeft dit geresulteerd in het volgende bericht. 

Levenslang geëist tegen genocideverdachte Yvonne B.

29/11/12, 14:28 − bron: ANP

© anp. Yvonne B. tijdens het proces in de rechtbank van Den Haag.

De 65-jarige Yvonne Basebya moet levenslang de gevangenis in van het Openbaar Ministerie (OM). Donderdag eiste het OM bij de rechtbank in Den Haag de uiterste vrijheidsstraf omdat de vrouw in 1994 in Rwanda zou hebben meegedaan aan de genocide op de Tutsi-bevolking.

Bij die genocide, die voortkwam uit een burgeroorlog die in 1990 was uitgebroken, werden in 1994 in ongeveer 100 dagen 600.000 tot 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's vermoord. De Hutu's zagen de Tutsi's als vijand van de staat en vereenzelvigden hen met het Rwandese Patriottistisch Front, dat tegen het overheidsleger streed. Het verwerd onder Hutu's tot een ideologie om alle Tutsi's te willen uitroeien. Begin april 1994 mondde dat uit in een bloedige geweldsorgie.

Volgens het OM heeft Basebya twee jaar lang een militie van jonge mannen geleid, die werden opgehitst om Tutsi's aan te vallen. Op bijeenkomsten die door onder anderen Basebya zouden zijn georganiseerd, werden de mannen toegesproken en werden liederen gezongen, aldus justitie. Die hadden niet alleen als doel om de militie op te warmen voor geweld tegen de 'kakkerlakken' - 'inyenzi' - zoals Tutsi's werden genoemd, maar ook om hen bang te maken. Dat Basebya niet zelf een kapmes of knuppel ter hand heeft genomen, maakt haar niet minder verantwoordelijk, vindt het OM.

Drijvende kracht
Sterker nog: ze was de drijvende kracht achter de orgie van geweld in haar woonomgeving, vindt de officier van justitie. 'En daarmee een van de meest verantwoordelijken daarvoor.' Ze woonde in de wijk Gikondo van de hoofdstad Kigali. Dat ze relatief rijk was en goed opgeleid doet haar zaak ook geen goed, zo meent het OM. Ze kon nadenken en, doordat ze geen analfabeet was en niet financieel afhankelijk, haar eigen keuzes maken. 'En dat heeft ze gedaan', aldus het OM.

Basebya is volgens justitie 'een echte dader'. 'Juist bij zware delicten zijn het de echte plegers die achter de schermen blijven en anderen het vuile werk laten doen.' De vrouw zou achter drie moorden zitten die justitie ziet als genocide, omdat ze passen in het streven alle Tutsi's uit te roeien. Verder beschuldigt justitie haar onder meer van nog een 'gewone' moord, van poging tot genocide, aanzetten tot genocide en bedreiging van Tutsi's.

Grappig om te zien dat in alle kranten precies dezelfde tekst staat. Of je het AD, de Volkskrant, Trouw, De Telegraaf of een lokale krant neemt. In deze kranten wordt met exact dezelfde woorden bericht over deze zaak, compleet met spelfout. Alles netjes overgenomen van het ANP, die er dan ook keurig als bron bij wordt vermeld.  

Ik vind het vreemd dat er zo weinig aandacht voor deze zaak in Nederland is. Hoe vaak in een jaar wordt er nu een levenslang geëist in een Nederlandse rechtszaak? Ik denk niet zo vaak. En gebeurt het een keertje in Nederland, dan wordt het in de Nederlandse kranten afgedaan met een berichtje van het ANP. Deze zaak lijkt echt een ver van mijn bed show. 

Maar ook in Rwanda is er geen aandacht voor deze zaak. De levenslange eis heeft ook de redactie van The New Times niet gehaald.