Kizito Mihigo, de terrorist

Ik heb Kizito Mihigo leren kennen tijdens de zeventiende herdenking van de genocide in april 2011. In die tijd hoorde je zijn lied over de genocide overal, je kon er gewoonweg niet aan ontkomen. ‘Twanzegutoberwa Amateka’ is absoluut niet mijn smaak, een heel zoetsappig, een beetje weeïg lied. Al is het natuurlijk ook heel moeilijk om een lekkere beat of een pakkend refrein neer te zetten om de genocide te herdenken. Dan kom je al gauw uit op mooie gedragen muziek met klagelijke zang.

Kizito Mihigo is een zeer bekende artiest in Rwanda, die ook behoorlijk religieus is. Zijn katholieke geloof is dan ook alom aanwezig in zijn liederen. Het is gewoon een hele gedegen, een beetje saaie artiest. Inmiddels heeft hij ook een uitgebreid repertoire opgebouwd. En elk jaar heeft hij in april een nieuw lied gemaakt over de genocide.

Ook dit jaar heeft hij weer een lied gemaakt over de genocide. De titel van het lied is: ‘Igisobanuro Cy’urpfu’. In de Engelse vertaling heet het: ‘The meaning of death’. Het lied duurt meer dan tien minuten en is geheel in dezelfde stijl gemaakt als zijn lied van drie jaar daarvoor. Ik zou er waarschijnlijk nooit naar geluisterd hebben als ik niet opgeschrikt werd door een opzienbarend bericht.

Op 11 april 2014 is Kizito Mihigo gearresteerd in verband met terroristische activiteiten. Met hem zijn nog drie andere mensen gearresteerd: een radiojournalist, een gedemobiliseerde soldaat en een vrouw die als koerier is opgetreden. De beschuldigingen aan het viertal zijn niet misselijk. Ze hadden plannen om een terroristische aanval uit te voeren op Rwanda, om mensen van de regering te vermoorden, om met geweld de regering omver te werpen en om geweld uit te lokken onder de bevolking. Daarnaast worden ze beschuldigd van connecties met de FDLR en RNC. Volgens Rwanda zijn dit terroristische organisaties.

Concreet werden de beschuldigingen ingevuld door het vermoorden van vier ‘government officials’ en het opblazen van de Kigali CityTower en een brug. De soldaat was in het bezit van zes handgranaten. Verder bewijsmateriaal was het feit dat soldaat 200.000 Rwf (iets meer dan € 200) als aanbetaling, via de koerier, ontvangen had van de radiojournalist. Als de coup geslaagd zou zijn, dan zou Kizito Mihigo het gezicht naar buiten worden. Later zou hij beloond worden met een belangrijke post in de regering.

De vier zijn inmiddels voorgeleid bij de rechtbank. Kizito Mihigo geeft aan dat hij schuldig is aan alle aantijgingen. Zijn drie medeverdachten hebben gedeeltelijk schuld bekend. Volgens de aanklagers riskeren ze celstraffen van 15 tot 25 jaar.

Al met al lijkt het mij een scenario van een slecht uitgedacht avonturenboek. Het gezelschap is wel van een heel mager gehalte om voor elkaar te krijgen wat men voor ogen had. Of is er want anders aan de hand? Heeft het iets te maken met het lied wat Kizito Mihigo heeft uitgebracht in verband met de genocide?

In zijn lied heeft hij het onder andere over slachtoffers van de genocide die als zodanig niet genoemd mogen worden. Dat klinkt als een overtreding van de ‘double genocide’ verordening. Je mag de genocide niet ontkennen, maar je mag ook niet zeggen dat er naast de genocide op de Tutsi’s ook nog andere slachtoffers zijn gevallen, bijvoorbeeld die overleden zijn als gevolg van handelingen van de RPF. Dan ben je aanhanger dan de ‘double genocide’ theorie, en dat is bijna net zo erg als het ontkennen ervan.

Verder lijkt erop dat hij ook kritiek uitoefent op het officiële standpunt van Rwanda dat er geen onderscheid meer bestaat tussen Hutu’s en Tutsi’s. De term voor dat adagium is ‘Ndi Umunyarwanda’, vertaald is het ‘Ik ben Rwandees’.

Zou het kunnen zijn dat de beschuldigingen waarvoor Kizito Mihigo is opgepakt zijn verzonnen om hem te straffen voor het lied? Dat lijkt ook wel weer heel onwaarschijnlijk, want als men echt had gevonden dat hij over de schreef is gegaan met zijn lied, dan hadden ze hem om deze reden wel kunnen arresteren. Of was dat dan minder sterk overgekomen voor de buitenwereld? Dat snijdt eigenlijk ook geen hout, want daar heeft Rwanda zich ook nog nooit wat van aangetrokken. Al met al blijft het een mysterieuze zaak.

Als toegift heeft de volledig uitgeschreven tekst van ‘IgisobanuroCy’urpfu’ in de Engelse vertaling.

There is no worst thing than death

But, what a path for us               

A path to good

The greater good

Death is the door

That leads to God, the creator

But in order to get that door open

The summoning voice of God is required

In Kinyarwanda

Dying is to respond to God’s summon

No such thing as a ‘good death’

Be it genocide or war

Slaugtered in revenge

Vanished in an accident or by illness

Those loved ones are praying for us

Even though Genocide orphaned me

But let it not make me lose empathy for others

Their lives, too, were brutally taken

But not qualified as genocide

These brothers and sister

They, too, are humans I pray fort them

These brothers and sister

They, too, are humans I comfort them

These brothers and sister

They, too, are humans I remember them

My dignity and love

Is not rooted in carnal life

Nor in material possessions

But in humanity (humanness)

Let Ndi Umunyarwanda (I am Rwandan) be proceded by “I am a human”

The understanding of salvation

Is my way (staff) of life journey

I was saved by faith

Faith that I have in Jesus Christ

That Christianity fullfills me as Rwandan

Death joins people to God

That created them

And live in the Agape love of the Father

That love

Is my thirst that my life longs for

That love

Is my hope of eternal life

That love

Is the direction of eternal life

Amen!