De werkelijke hulp aan Rwanda

Ik moet gedeeltelijk het boetekleed aantrekken. In een eerdere bijdrage poneerde ik de stelling dat de overheid geen verantwoording aflegt over de werkelijke uitgaven. Dat is niet correct. Dat doet de overheid wel. Dat gebeurt via het jaarverslag van de HGIS (Homogene Groep Internationale Samenwerking). In het voorjaar van elk jaar verschijnt deze om verantwoording af te leggen over het afgelopen jaar.

Ook voor het jaar 2013 zijn de uitkomsten in tussentijd vrijgekomen. Voor de jaren 2010 tot en met 2013 heb ik de werkelijke uitgaven voor ODA (Official Development Assistance) op een rijtje gezet.

Land	2013	2012	2011	2010
Ethiopië	56.702.000	61.628.000	41.523.000	37.489.000	51%
Bangladesh	53.946.000	51.771.000	55.792.000	60.860.000	-11%
Mali	43.292.000	28.470.000	42.513.000	42.517.000	2%
Mozambique	41.143.000	39.633.000	49.071.000	59.890.000	-31%
Rwanda	37.267.000	28.748.000	34.050.000	28.405.000	31%
Zuid-Sudan/Sudan	33.890.000	17.469.000	37.488.000	53.820.000	-37%
Afghanistan	29.964.000	22.251.000	31.694.000	34.820.000	-14%
Benin	28.460.000	16.042.000	19.984.000	23.469.000	21%
Indonesië	28.045.000	27.825.000	53.340.000	56.824.000	-51%
Uganda	27.195.000	19.624.000	10.189.000	26.220.000	4%
Burundi	24.434.000	10.978.000	10.626.000	12.292.000	99%
Kenia	24.118.000	20.392.000	13.243.000	13.335.000	81%
Jemen	16.286.000	14.395.000	3.421.000	19.209.000	-15%
Ghana	16.192.000	31.642.000	45.105.000	54.995.000	-71%
Palestijnse gebieden	13.443.000	15.897.000	19.258.000	18.781.000	-28%
Totaal donorlanden	474.377.000	406.765.000	467.297.000	542.926.000	-13%
Grote Meren	19.611.000	15.273.000	9.206.000	0
Midden Amerika	12.489.000	5.136.000	0	0
Hoorn van Afrika	2.916.000	0	0	0
Totaal regionaal programma	35.016.000	20.409.000	9.206.000	0
Colombia	9.589.000	10.906.000	14.309.000	17.026.000	-44%
Zuid-Afrika	6.381.000	15.730.000	21.012.000	24.525.000	-74%
Vietnam	477.000	6.581.000	13.700.000	16.419.000	-97%
Totaal transitielanden	16.447.000	33.217.000	49.021.000	57.970.000	-72%
Burkina Faso	32.177.000	31.994.000	38.668.000	41.042.000	-22%
Pakistan	18.792.000	22.984.000	17.727.000	26.971.000	-30%
Bolivia	15.919.000	29.048.000	37.432.000	35.000.000	-55%
Tanzania	7.497.000	22.964.000	47.867.000	44.441.000	-83%
Sudan	5.682.000	9.712.000	0	0
Zambia	5.348.000	6.470.000	14.628.000	26.893.000	-80%
Nicaragua	4.467.000	7.867.000	14.787.000	17.414.000	-74%
Senegal	4.405.000	11.479.000	19.259.000	23.047.000	-81%
Egypte	2.847.000	4.227.000	6.393.000	8.018.000	-64%
Guatemala	2.198.000	4.917.000	12.736.000	15.619.000	-86%
Congo	1.712.000	3.944.000	4.163.000	5.117.000	-67%
Suriname	1.641.000	3.551.000	33.318.000	56.748.000	-97%
Mongolië	282.000	2.199.000	4.407.000	6.577.000	-96%
Bosnië en Herzegovina	0	5.700.000	7.051.000	10.200.000
Zimbabwe	0	4.077.000	5.205.000	0
Bhutan	0	2.000.000	2.000.000	0
Kosovo	0	1.494.000	746.000	353.000
Moldavië	0	550.000	2.840.000	4.198.000
Georgië	0	116.000	224.000	2.352.000
Centraal Azië	0	62.000	3.255.000	0
Sri Lanka	0	62.000	74.000	718.000
Kaap Verdië	0	35.000	1.700.000	3.083.000
Macedonië	0	0	1.029.000	1.652.000
Armenië	0	0	618.000	1.020.000
Albanië	0	0	275.000	2.471.000
Totaal exitlanden	102.967.000	175.452.000	276.402.000	332.934.000	-69%
TOTAAL	628.807.000	635.843.000	801.926.000	933.830.000	-33%

Wat betreft Rwanda valt op dat bij de werkelijke uitgaven Rwanda een beetje achterblijven bij de geplande uitgaven in vergelijking met andere landen. Bij de geplande uitgaven was Rwanda van een veertiende plaats in 2010 via achtste in 2011 en 2012 opgeschoven naar de tweede plaats in 2013. Bij de werkelijke uitgaven is Rwanda van een dertiende plek in 2010 via een elfde (2011) en een zevende (2012) opgeschoven naar plek vijf in 2013. Zou het dan toch zijn dat er in 2013 flink gekort is op de uitgaven? Wel blijft de conclusie dat gedurende al die jaren de uitgaven richting Rwanda flink zijn gestegen. De planning was een stijging van 66 %, in werkelijkheid is het 31 % geworden, nog altijd een stijging die ruim boven het gemiddelde ligt.

Wat dan weer tegenvalt bij de overheid is dat ze bij de werkelijke uitgaven per land geen vergelijking maken met de geplande uitgaven. Het lijkt wel of ze bang zijn om echt verantwoording af te leggen. Want dan moet je misschien gaan uitleggen waarom er voor een land veel meer is uitgegeven, maar nog vaker ook veel minder. Omdat het HGIS geen vergelijking maakt tussen planning en werkelijkheid heb ik het zelf maar gedaan, voor de jaren 2010 tot en met 2013.

Land	2011	2011		2010	2010
	werkelijk	plan		werkelijk	plan
Ethiopië	41.523.000	35.400.000	17%	37.489.000	37.768.000	-1%
Bangladesh	55.792.000	55.955.000	0%	60.860.000	58.200.000	5%
Mali	42.513.000	52.363.000	-19%	42.517.000	52.013.000	-18%
Mozambique	49.071.000	53.200.000	-8%	59.890.000	54.600.000	10%
Rwanda	34.050.000	44.100.000	-23%	28.405.000	30.600.000	-7%
Zuid-Sudan/Sudan	37.488.000	66.600.000	-44%	53.820.000	60.000.000	-10%
Afghanistan	31.694.000	16.950.000	87%	34.820.000	22.000.000	58%
Benin	19.984.000	29.059.000	-31%	23.469.000	29.510.000	-20%
Indonesië	53.340.000	71.425.000	-25%	56.824.000	72.070.000	-21%
Uganda	10.189.000	27.532.000	-63%	26.220.000	26.299.000	0%
Burundi	10.626.000	2.295.000	363%	12.292.000	13.864.000	-11%
Kenia	13.243.000	14.872.000	-11%	13.335.000	14.672.000	-9%
Jemen	3.421.000	23.412.000	-85%	19.209.000	24.402.000	-21%
Ghana	45.105.000	58.061.000	-22%	54.995.000	58.288.000	-6%
Palestijnse gebieden	19.258.000	22.200.000	-13%	18.781.000	22.200.000	-15%
Totaal donorlanden	467.297.000	573.424.000	-19%	542.926.000	576.486.000	-6%
Grote Meren	9.206.000	0		0	0
Midden Amerika	0	0		0	0
Hoorn van Afrika	0	0		0	0
Totaal regionaal programma	9.206.000	0		0	0
Colombia	14.309.000	18.200.000	-21%	17.026.000	18.250.000	-7%
Zuid-Afrika	21.012.000	24.750.000	-15%	24.525.000	26.250.000	-7%
Vietnam	13.700.000	15.625.000	-12%	16.419.000	21.000.000	-22%
Totaal transitielanden	49.021.000	58.575.000	-16%	57.970.000	65.500.000	-11%
Pakistan	17.727.000	33.292.000	-47%	26.971.000	39.600.000	-32%
Suriname	33.318.000	36.456.000	-9%	56.748.000	57.403.000	-1%
Bolivia	37.432.000	42.064.000	-11%	35.000.000	39.746.000	-12%
Congo	4.163.000	4.500.000	-7%	5.117.000	4.000.000	28%
Tanzania	47.867.000	66.558.000	-28%	44.441.000	67.558.000	-34%
Kosovo	746.000	4.000.000	-81%	353.000	0
Senegal	19.259.000	30.756.000	-37%	23.047.000	28.825.000	-20%
Burkina Faso	38.668.000	43.300.000	-11%	41.042.000	43.550.000	-6%
Zambia	14.628.000	43.000.000	-66%	26.893.000	46.600.000	-42%
Nicaragua	14.787.000	19.458.000	-24%	17.414.000	19.476.000	-11%
Egypte	6.393.000	8.046.000	-21%	8.018.000	8.676.000	-8%
Guatemala	12.736.000	15.500.000	-18%	15.619.000	15.550.000	0%
Mongolië	4.407.000	7.298.000	-40%	6.577.000	7.216.000	-9%
Sudan	0	0		0	0
Bosnië en Herzegovina	7.051.000	9.000.000	-22%	10.200.000	10.000.000	2%
Zimbabwe	5.205.000	0		0	0
Bhutan	2.000.000	0		0	0
Centraal Azië	3.255.000	0		0	0
Moldavië	2.840.000	4.801.000	-41%	4.198.000	5.176.000	-19%
Kaap Verdië	1.700.000	1.100.000	55%	3.083.000	2.925.000	5%
Macedonië	1.029.000	516.000	99%	1.652.000	1.692.000	-2%
Armenië	618.000	343.000	80%	1.020.000	1.000.000	2%
Albanië	275.000	0		2.471.000	3.400.000	-27%
Georgië	224.000	615.000	-64%	2.352.000	2.740.000	-14%
Sri Lanka	74.000	0		718.000	200.000	259%
Totaal exitlanden	276.402.000	370.603.000	-25%	332.934.000	405.333.000	-18%
TOTAAL	801.926.000	1.002.602.000	-20%	933.830.000	1.047.319.000	-11%

Land	2013	2013		2012	2012
	werkelijk	plan		werkelijk	plan
Ethiopië	56.702.000	52.943.000	7%	61.628.000	38.623.000	60%
Bangladesh	53.946.000	60.222.000	-10%	51.771.000	46.284.000	12%
Mali	43.292.000	pm		28.470.000	51.161.000	-44%
Mozambique	41.143.000	44.715.000	-8%	39.633.000	52.822.000	-25%
Rwanda	37.267.000	56.710.000	-34%	28.748.000	32.695.000	-12%
Zuid-Sudan/Sudan	33.890.000	52.850.000	-36%	17.469.000	52.065.000	-66%
Afghanistan	29.964.000	39.364.000	-24%	22.251.000	31.500.000	-29%
Benin	28.460.000	31.750.000	-10%	16.042.000	14.945.000	7%
Indonesië	28.045.000	34.929.000	-20%	27.825.000	47.040.000	-41%
Uganda	27.195.000	25.468.000	7%	19.624.000	6.088.000	222%
Burundi	24.434.000	24.900.000	-2%	10.978.000	7.500.000	46%
Kenia	24.118.000	27.553.000	-12%	20.392.000	16.717.000	22%
Jemen	16.286.000	18.779.000	-13%	14.395.000	17.281.000	-17%
Ghana	16.192.000	46.577.000	-65%	31.642.000	39.969.000	-21%
Palestijnse gebieden	13.443.000	15.307.000	-12%	15.897.000	14.671.000	8%
Totaal donorlanden	474.377.000	532.067.000	-11%	406.765.000	469.361.000	-13%
Grote Meren	19.611.000	26.500.000	-26%	15.273.000	27.400.000	-44%
Midden Amerika	12.489.000	15.000.000	-17%	5.136.000	0
Hoorn van Afrika	2.916.000	0		0	0
Totaal regionaal programma	35.016.000	41.500.000	-16%	20.409.000	27.400.000	-26%
Colombia	9.589.000	7.973.000	20%	10.906.000	8.890.000	23%
Zuid-Afrika	6.381.000	5.869.000	9%	15.730.000	12.280.000	28%
Vietnam	477.000	1.000.000	-52%	6.581.000	12.120.000	-46%
Totaal transitielanden	16.447.000	14.842.000	11%	33.217.000	33.290.000	0%
Pakistan	18.792.000	18.510.000	2%	22.984.000	20.145.000	14%
Suriname	1.641.000	7.966.000	-79%	3.551.000	20.331.000	-83%
Bolivia	15.919.000	14.674.000	8%	29.048.000	28.830.000	1%
Congo	1.712.000	1.000.000	71%	3.944.000	1.500.000	163%
Tanzania	7.497.000	11.773.000	-36%	22.964.000	27.514.000	-17%
Kosovo	0	550.000		1.494.000	594.000	152%
Senegal	4.405.000	8.775.000	-50%	11.479.000	11.989.000	-4%
Burkina Faso	32.177.000	30.400.000	6%	31.994.000	31.274.000	2%
Zambia	5.348.000	13.569.000	-61%	6.470.000	14.434.000	-55%
Nicaragua	4.467.000	4.283.000	4%	7.867.000	10.562.000	-26%
Egypte	2.847.000	3.960.000	-28%	4.227.000	4.874.000	-13%
Guatemala	2.198.000	2.554.000	-14%	4.917.000	9.763.000	-50%
Mongolie	282.000	611.000	-54%	2.199.000	3.861.000	-43%
Sudan	5.682.000	0		9.712.000	0
Bosnië en Herzegovina	0	0		5.700.000	5.400.000	6%
Zimbabwe	0	0		4.077.000	3.200.000	27%
Bhutan	0	0		2.000.000	2.000.000	0%
Centraal Azië	0	0		62.000	0
Moldavië	0	0		550.000	0
Kaap Verdië	0	0		35.000	0
Macedonië	0	0		0	0
Armenië	0	0		0	0
Albanië	0	0		0	0
Georgië	0	0		116.000	0
Sri Lanka	0	0		62.000	0
Totaal exitlanden	102.967.000	118.625.000	-13%	175.452.000	196.271.000	-11%
TOTAAL	628.807.000	707.034.000	-11%	635.843.000	726.322.000	-12%

Over de gehele linie is vast te stellen dat in elk jaar er flink minder is uitgegeven dan begroot. Ook is te zien dat de situatie per land heel verschillend is. Bij het ene land wordt heel veel meer uitgegeven dan begroot en bij vele andere landen wordt er flink minder uitgegeven dan gepland. Voor Rwanda is in elk jaar minder uitgegeven dan wat is begroot. Voor de jaren 2010, 2011 en 2012 is de afwijking bij Rwanda ongeveer in lijn met de algemene trend. Alleen in 2013 is de afwijking wel wat groter dan in andere jaren en ook in vergelijking met andere landen. Er wordt maar liefst 34 % minder uitgegeven dan gepland. Zou het dan toch zo zijn dat hier het bevriezen en stopzetten van de begrotingssteun zijn weerslag heeft gekregen?

Om hier achter te komen heb ik voor Rwanda een en ander in detail uitgezocht en samengevat. Met als resultaat de volgende uitkomst.

Rwanda	2011	2011		2010	2010
	werkelijk	plan		werkelijk	plan
Goed bestuur	6.607.000	6.300.000	5%	5.671.000	6.400.000	-11%
Kwaliteit OS	125.000	0		6.000	0
Ondernemingsklimaat	14.088.000	11.200.000	26%	10.528.000	12.200.000	-14%
Onderwijs	6.200.000	7.600.000	-18%	6.200.000	6.000.000	3%
Milieu en water	7.030.000	19.000.000	-63%	6.000.000	6.000.000	0%
Totaal	34.050.000	44.100.000	-23%	28.405.000	30.600.000	-7%
Rwanda	2013	2013		2012	2012
	werkelijk	plan		werkelijk	plan
Veiligheid	5.954.000	9.510.000	-37%	1.938.000	1.485.000	31%
Voedselzekerheid	26.772.000	22.360.000	20%	13.320.000	15.800.000	-16%
Armoedebeleid	214.000	200.000	7%	195.000	0
Private sector ontwikkeling	1.299.000	9.140.000	-86%	2.358.000	6.450.000	-63%
Duurzaamheid	2.827.000	11.000.000	-74%	10.937.000	8.960.000	22%
Waterbeheer	201.000	4.500.000	-96%	0	0
Totaal	37.267.000	56.710.000	-34%	28.748.000	32.695.000	-12%

Bij de rubriek ‘Veiligheid, goed bestuur en rechtsorde’ is in 2013 ruim 3,5 miljoen euro minder uitgegeven dan gepland. Dan zou dan een indicatie kunnen zijn dat er inderdaad gekort is op de justitiesector, want dat beleid zou hier onder moeten vallen. Maar het is zeker niet de vijf miljoen euro korting waarover wordt gesproken.

In augustus 2012 zou er al sprake zijn van bevriezing van steun en in december 2012 is besloten tot stopzetting van de steun. Het zou dan gaan om vijf miljoen euro. In 2012 wordt bij ‘Veiligheid, goed bestuur en rechtsorde’ meer uitgegeven dan begroot. In 2013 wordt er minder uitgegeven. Als je de jaren 2012 en 2013 optelt, dan is er ongeveer drie miljoen minder uitgegeven. Het zou kunnen zijn dat dit de straf is die Nederland heeft opgelegd, maar dan is deze maar ten dele uitgevoerd. Het heeft er alle schijn van dat er meer met woorden iets gezegd is, dan dat er werkelijk een daad door Nederland is gesteld.

Voor het jaar 2013 is ook te zien dat voor de rubrieken duurzaamheid, waterbeheer en private sector ontwikkeling ruim minder uitgeven is dan begroot. Zowel procentueel als in absolute getallen is hier minder uitgegeven dan begroot in vergelijking met de rubriek die over veiligheid gaat. Zou op deze onderdelen dan ook een straf uitgedeeld zijn door Nederland? Of is hier gewoon sprake van klungeligheid? We hebben samen mooie plannen gemaakt, maar het is ons totaal niet gelukt om maar iets van de grond te krijgen.

Zo ver mij bekend is er geen verdere toelichting te vinden waarom de werkelijke uitgaven zo veel afwijken van de begroting. In het jaarverslag van HGIS staat het niet vermeld. Over Rwanda wordt de toelichting niet gesproken. Het blijft dus gissen naar het waarom. Misschien zal ik er ooit een keer achter komen, maar waarschijnlijk zal dat nooit gebeuren.