Bruiloft

Wij zijn uitgenodigd voor een bruiloft. Van alle kanten worden we vooraf uitgebreid gewaarschuwd. Een Rwandese bruiloft is niet leuk. Een Rwandese bruiloft begint nooit op tijd, duurt altijd langer dan je denkt, je krijgt er geen eten en drinken, of als je het krijgt dan wordt het pas heel laat geserveerd (neem dus vooral wat eigen eten en drinken mee) en je moet urenlang luisteren naar allerlei toespraken. Dit klink niet als een lolletje, maar we willen toch ook vooral weten hoe erg het allemaal is, om zo ook een steentje te kunnen bijdragen in de discussie over Rwandese bruiloften.

Wij zijn in Cambodja ook naar een bruiloft geweest en onwillekeurig ga je toch vergelijkingen maken. In Cambodja willen ze heel graag westerse gasten op hun bruiloft, omdat ze daarmee meer status kunnen verwerven. Dus krijg je uitnodigingen van mensen die familie of vrienden zijn van mensen waar je een beetje mee in aanraking bent geweest. In Rwanda is nu echt het seizoen van de bruiloften, waarschijnlijk omdat het nu het droge seizoen is, zodat het feest niet in het water kan vallen. Bruno komt bijvoorbeeld om in de uitnodigingen, maar dat betekent niet dat er ook een uitnodiging voor mij in zit. Blijkbaar geeft de aanwezigheid van een muzungo op een bruiloft het geheel niet meer status.

Dan komt er toch nog een uitnodiging uit onverwachte hoek. Onze voormalige bewaker Jean d’Amour, die nu bewaker is bij Darryl en Lynne, heeft een broer die gaat trouwen en op zijn bruiloft zijn wij welkom. Deze kans moeten we toch maar aangrijpen, want misschien is het wel onze laatste.

Volgens de uitnodiging gaan Thacienne Uwase Niyitegeka en Phlibert Ruganahe Kayigema trouwen op 16 juli 2011 en begint het geheel met de ‘dowry giving’ om negen uur ’s ochtends. Om voor Marte het allemaal nog een beetje leuk te houden, hebben we besloten om dit toch maar over te slaan. Tijdens de ‘dowry giving’ geeft de bruidegom, of familie van de bruidegom, een koe (of meerdere koeien) aan de familie van de bruid. Dit schijnt een hele ceremonie te zijn, met allerlei onderhandelingen tussen de beide families. Het moet natuurlijk wel een mooi toneelstukje zijn, waarbij de uitkomst van te voren al vast staat, want het lijkt mij niet dat het resultaat zou kunnen zijn dat de bruiloft alsnog niet doorgaat. Grappig dat men hier het woord ‘dowry’ gebruikt, terwijl het eigenlijk ‘bride price’ zou moeten zijn, want bij een ‘dowry’ moet eigenlijk juist de familie van de bruid iets inbrengen in het nieuwe huwelijk.

Om twee uur ’s middags begint de ‘religious ceremony’ in de katholieke kerk in Shyrongi, zo’n zestien kilometer ten noorden van Kigali. Met zijn vijven (ons gezinnetje en Darryl en Lynne) hebben besloten om er met de taxi heen te gaan. Even voor twee uur komen wij aan, onze taxichauffeur zal op ons blijven wachten. Heel veel mensen zijn er al aanwezig, de meesten mooi in het pak of in een prachtige jurk. De bruid en bruidegom zijn er ook en zitten nog in hun auto, in afwachting van wanneer het gaat beginnen. We geven ze alvast een hand en blijven buiten nog even wachten.

Dan begint de muziek en komt de priester naar buiten. Dit is het teken voor het bruidspaar om uit de auto te stappen. Ze lopen naar de priester en krijgen alvast de eerste zegening. Dan gaan ze naar binnen en alle mensen die buiten hebben staan wachten gaan nu ook naar binnen.

Binnen volgt een vrij reguliere katholieke kerkdienst met ongeveer alle elementen die je kunt bedenken die hierbij horen, met als extra een koor dat prachtig een het zingen is. Op een gegeven moment rolt de bruidegom heel langzaam de sluier, die altijd nog voor het gezicht van de bruid hing, omhoog. Ik verwacht dan een stralende bruid te zien, maar helaas, niets is minder waar, ze zag er op zijn zachts gezegd niet heel erg blij uit. De ringen worden uitgewisseld en Marte durft ook al zelf wat geld te stoppen in de collecte die gehouden wordt, het bruidspaar staat klaar met een mandje om de gift in ontvangst te nemen.

Wat opvalt, is dat vooral de bruid extreem langzaam loopt, en dit zal de hele dag zo volhouden. Naar de reden blijft het een beetje gissen. Is ze misschien slecht ter been? Of hoort dat gewoon bij de ceremonie, dat de bruid zicht echt heel langzaam moet voortbewegen?

Om half vier is dienst afgelopen. Buiten blijft het bruidspaar nog even uitgebreid staan voor foto’s en om alvast wat felicitaties in ontvangst te nemen. De bruid begint zowaar een beetje van een glimlach te ontwikkelen.

Wij gaan in onze taxi weer terug naar Kigali om deel te nemen aan de receptie. Volgens de uitnodiging zou deze aansluitend plaatsvinden. Het bruidspaar en een groot gedeelte van de gasten gaat eerst nog naar een andere plek in de stad voor een fotoreportage. Aangekomen bij het gebouw van de receptie merken we dat de voorbereidingen nog in volle gang zijn. Het lijkt ons dat het toch nog wel een poosje kan duren voor het begint, dus wij besluiten om vlakbij iets te gaan drinken.

Na een uurtje zijn we weer terug, en wij hebben het aardig goed getimed, want binnen tien minuten nadat wij zijn gaan zitten, komt het bruidspaar binnen en kan de ceremonie beginnen. De mensen die bij de bruid horen zitten aan de ene kant van de zaal, die van de bruidegom aan de andere kant. Er zijn zo’n tweehonderd mensen aanwezig. Marte en ik gaan helemaal vooraan zitten. Wilma gaat met Darryl en Lynne achter in de zaal zitten. Het is dan half zes. Onder begeleiding van traditionele Rwandese zang en dans komt het bruidspaar binnen samen met drie andere vrouwen en mannen. Dit zijn waarschijnlijk de getuigen. Ze zijn allemaal in het wit en het oranje, dit zijn blijkbaar de gekozen kleuren voor deze bruiloft.

Met zijn achten gaan ze achter een grote tafel op het podium zitten. Bij allen is nog niet veel vreugde te ontdekken, het lijkt erop of ze het allemaal maar een beetje ondergaan. Twee vrouwen nemen de microfoon en doen een korte toespraak, gevolgd door een religieus lied.

Dan roept de ceremoniemeester de vader van bruidegom naar voren. Dat zal vast de eerste toespraak worden. Hij roept echter al heel snel de vader van de bruid erbij. Zij wisselen wat woorden uit en vervolgens worden er een flesje cola en een flesje fanta citroen aangeleverd. Dat wordt ingeschonken en de heren brengen waarschijnlijk een toast uit op het bruidspaar en nemen een paar slokken. Ik weet wel dat dit de opmaat wordt voor een alcoholvrij feestje. Als de toast al met cola wordt gedaan, dan zullen de wijn en het bier later niet alsnog gaan vloeien.

Dan krijgt eerst het bruidspaar een softdrink, en de echtelieden geeft dan vervolgens de wederhelft te drinken. Daarna de krijgen de andere zes op het podium ook een softdrink, vervolgens de familie vlak bij het podium en daarna alle andere mensen in de zaal. Ik neem een cola, Marte houdt het bij water. Dus dat valt al niets tegen, binnen een half uur hebben wij al een drankje.

Dan volgen er nog aparte speeches van zowel de vader van de bruid als van vader van de bruidegom. De vader van de bruid zegt iets en vervolgens moet het bruidspaar opstaan. De bruidegom geeft onder begeleiding van een instemmend geluid uit de zaal dan een kus op de wang van de bruid. Dit gebeurt echter niet met veel enthousiasme, en dit is verder ook de enige kus die wij verder zullen aanschouwen.

Het geheel wordt afgewisseld met dans en zang van in de Rwandese traditie. Marte vindt de dansers geweldig en zit op het puntje van haar stoel het geheel te aanschouwen.

Dan komt het eetgedeelte. De taart wordt aangesneden door het bruidspaar. En vervolgens voeren ze elkaar een stukje taart. Dit wordt met zeer lange tanden opgegeten. Dan komt de scene met de banaan. Eerst pelt de bruidegom de schil tergend langzaam van de banaan om deze daarna aan de bruid te offreren en ik heb zelden iemand zo ongeïnspireerd een banaan ziet eten. Dan gaat het precies andersom en ook dit gaat met frisse tegenzin. Ander fruit wordt op een schaaltje geladen en het bruidspaar gaat terug naar hun tafel op het podium. Hier is weer een parallel met de bruiloft in Cambodja, ook daar werd er fruit door de bruid aan de bruidegom aangeboden, en andersom, maar dat ging daar in ieder geval met een glimlach gepaard. Ook niet uitbundig, eerder waardig, maar niet zo vreugdeloos als hier.

De taart wordt door de hostesses verder opgesneden in stukjes en daarna uitgedeeld aan alle mensen in de zaal. Het blijkt een minuscuul stukje taart te zijn, maar we hebben tenminste iets te eten gekregen en nog redelijk op tijd ook.

Daarna nog een ceremonie met de Rwandese dansers waarbij door de vrouwelijke dansers allerlei kannen en kruiken aan het bruidspaar werden aangeboden. Dit leek de voorbode te zijn voor de gelegenheid om de cadeaus aan te bieden. Dat hebben wij dan ook maar snel gedaan, het is een envelop met inhoud geworden en na rijpe consultatie in de omgeving is het bedrag uitgekomen op 10.000 Frw voor ons gezin. Het was inmiddels zeven uur en dus een mooie tijd om op te stappen.

Onze bruiloft zet er op. Het was in ieder geval veel minder erg dan voorspelt, het was eigenlijk leuk en zeer interessant. Het begon redelijk op tijd, duurde niet al te lang, we kregen te drinken en te eten, als was het niet in overvloed, en de speeches waren goed te pruimen. Dat het allemaal niet met zo veel enthousiasme gepaard ging hoort denk ik ook meer bij bruiloften in ontwikkelingslanden. Het is waarschijnlijk allemaal veel meer geregeld en het laat zich volgens een strikte volgorde afspelen volgens de traditie. Dan is er misschien ook minder ruimte voor de vreugde die er hoort bij de bruiloften zoals die in het westen plaatsvinden.