Census deel 2 (Raar staartje)

Dit wordt een lang verhaal zonder foto’s. Dus dit wordt echt een stuk voor de liefhebbers. Maar ik heb het gevoel, dat ik het toch even kwijt moest, dus vandaar dit stuk. Diegene die het te lang vindt, gaat maar gauw naar mijn vorige of volgende blog.

In mijn blog van 27 april heb ik verteld over de census die is uitgevoerd: http://bertinafrika.blogspot.nl/2011/04/census.html. Ik eindigde met de opmerking dat het rapport nog even naar National Instute of Statistics of Rwanda (NISR) moet, voordat het naar MINALOC gaat, en als deze instanties het goedkeuren, dan is het rapport officieel. Dit rapport over de census heeft echter nog een heel raar staartje gekregen.

Het begon met de NISR. Deze heeft een mooie brief aan ons gestuurd dat ze het onderzoek valideren, maar dat ze wel graag het bestand zouden willen hebben op basis waarvan het rapport is opgesteld. Dat vond ik wel weer mooi getuigen van prettige arrogantie. Tijdens het hele traject van de census niet thuis geven, vanwege het ontbreken van mankracht geen bijdrage op welke wijze dan ook hebben kunnen leveren, maar aan het eind van de rit toch wel even vragen om de gegevens. Ik was in eerste instantie dus helemaal niet te spreken over deze gang van zaken, maar achteraf is het onze redding geweest, of onze ondergang, het is maar hoe je het bekijkt.

Met deze brief in de hand zijn wij dan ook gauw naar MINALOC gestapt, om ook van hen goedkeuring te krijgen. Dat was nu ook geen probleem meer, dus het rapport was gevalideerd en kon dus nu officieel worden gebruikt. En dat is toch een mooi resultaat wat op het conto van onze organisatie RNDSC geschreven kon worden.

Sinds januari, toen we de eerste versie van het rapport hadden gekregen, hadden we geprobeerd om het bestand te ontvangen van de onderzoeker, van onze consultant die we vanaf nu Teddy K. zullen noemen. Teddy K. heeft gedurende die tijd de boot af gehouden, en op enig moment zelfs gesuggereerd dat er natuurlijk wel voor betaald zou moeten worden, wat natuurlijk belachelijk zou zijn. Maar nu eindelijk hadden we een autoriteit achter ons staan, namelijk het Bureau of Statistics. Omdat deze instantie de gegevens wilde, kon onze Teddy K. waarschijnlijk niet meer anders en op een goede dag heeft hij een Excel bestand aan ons overhandigd.

Op 18 mei heb ik dat bestand geopend. Het bevatte 522.856 regels en dat sloot mooi aan met wat er in het rapport stond. Binnen twee seconden was duidelijk dat er iets niet klopte. Gelijk op de eerste pagina had een onwaarschijnlijk aantal mensen de leeftijd van 22 jaar. Nu begreep ik ook waarom er zoveel gehandicapten waren in de leeftijdsgroep van 20 tot en 24 jaar. Door de consultant, maar ook door anderen, was dat altijd afgedaan met de argumentatie, dat dat veroorzaakt is door de genocide. Al scrollend door het bestand waren er gigantisch veel mensen die 22 waren. Dit klopte gewoon niet!

Maar dat was nog niet het ergste. Na een paar minuten een beetje grasduinen door het bestand leek het erop dat er ook dubbelen in het bestand stonden. Dus nog meer reden voor actie. Ik heb vervolgens het bestand gesorteerd om te kijken of dat er veel zouden kunnen zijn. En dat zag er desastreus uit. Er waren heel veel mensen dubbel vermeld in het bestand, en sommigen kwamen er zelfs vier keer of zes keer in voor. Als dit allemaal waar zou zijn, dan zou dat zeer ernstige gevolgen kunnen hebben, dan zou het aantal mensen misschien wel eens kunnen dalen tot het onwaarschijnlijk lage getal van 250.000.

In een kast in ons kantoor staan alle vragenformulieren op basis waarvan het bestand is opgemaakt. Die liggen daar weliswaar in strikt willekeurige volgorde, maar een en ander toch te kunnen controleren heb ik een paar plastic mapjes met vragenformulieren genomen en gekeken of ze correct zijn opgenomen in het bestand. Het bleek al heel snel dat de leeftijd van 22 gewoon niet aansloot met de basisgegevens en ook de dubbele mensen kon niet verklaard worden door mensen die toevallig precies dezelfde naam zouden hebben.

Wij hebben onze consultant Teddy K. heel snel benaderd met het verzoek om even langs te komen. Op 20 mei is hij langsgekomen en hebben wij hem in kennis gesteld van wat wij hebben geconstateerd. Hij vertoonde geen enkele emotie, wij hadden minstens verwacht dat hij zijn verbazing over het geconstateerde zou uitspreken. Nee, niets van dat alles. Hij zou het gaan controleren met zijn eigen gegevens. Daarna begon het lange wachten.

Wij hebben hem regelmatig proberen te bellen, maar meestal nam Teddy K. de telefoon niet op en als even later weer werd gebeld, stond de telefoon opeens uit. Rara, hoe kan dat? Via sms hebben we regelmatig berichten uitgewisseld en hij beloofde regelmatig te bellen of langs te komen, maar het gebeurde niet. Regelmatig was hij ziek, dus dat was natuurlijk ook een reden om niet hoeven op te komen draven. Teddy K. gaf op een gegeven moment aan dat hij een nieuw bestand had, met de correcte gegevens, maar op ons verzoek om deze dan langs te brengen, kwam wederom geen reactie. Dit was een behoorlijk hopeloze situatie.

Ondertussen hadden we ook alle tijd om alle documentatie eens te gaan bekijken aangaande het census project. We zien de contracten die met Teddy K. zijn afgesloten, en zien dat deze er niet heel erg dichtgetimmerd uit zien. Wij constateren dat Teddy K. al volledig is betaald, ook al heeft hij nog niet voldaan aan al zijn verplichtingen. We zien dat Teddy K. als vertegenwoordiger van een gehandicaptenorganisatie op 1 juni 2010 in een vergadering zit en vervolgens op 14 juni als consultant wordt aangenomen. We zien dat Teddy K. bij zijn cv een diploma heeft toegevoegd om aan te tonen dat hij een ‘Masters of Business Administration in Applied Statistics’ van de Rochville University heeft. Dit blijkt geen echte universiteit te zijn, waarschijnlijk is dit diploma gewoon voor een bescheiden bedragje aangekocht. Zie ook: http://en.wikipedia.org/wiki/Rochville_University.

Bruno was inmiddels niet heel erg blij met deze ontwikkelingen. Hij had waarschijnlijk liever gehad dat ik niet naar het bestand had gekeken. Het werk van zo’n anderhalf jaar leek zo plotseling in het water te zijn gevallen. We konden nu echter niet meer terug. Wij moesten nu wel actie ondernemen richting Teddy K. Maar voor Bruno was dat heel moeilijk. Zelf actie ondernemen tegen Teddy K. was gewoon een brug te ver. Ook om dit voorval te melden bij ons toezichtorgaan (Management Committee) ging niet van harte, want dat zou gezichtsverlies betekenen en mogelijk zou hij ook nog de schuld krijgen. Om toch iets te doen, kon het uiteindelijk niet anders dan dat de president van de Management Committee erbij gehaald moest worden.

De president was ook niet blij. Hij opperde nog iets van dat hij die Teddy K. eigenlijk altijd al niet vertrouwde, maar daar hadden we nu natuurlijk niets aan. De president was bereid om een brief aan Teddy K. te ondertekenen dat Teddy K. alsnog met de goede gegevens en een goed rapport moest komen en als dat niet gebeurde dat wij dan naar de autoriteiten zouden stappen. Wat de laatste concreet zou inhouden wisten wij eigenlijk ook nog niet. Die brief is op 20 juni verstuurd met een deadline van 23 juni.

Deze brief heeft in ieder geval impact gehad, dit zorgde ervoor dat Teddy K. eindelijk een reactie vertoonde. Op 24 juni heeft hij een nieuw Excel bestand aangeleverd. Het bevatte nu 223.237 regels. De leeftijd leek er nu goed in te zitten. En op het eerste gezicht leek het geen dubbele te bevatten. Dus dat zag er in ieder geval beter uit, maar het maakte al wel duidelijk dat het gepresenteerde rapport op 5 april niet correct is geweest. Afgesproken dat wij het bestand zouden onderzoeken en vervolgens de resultaten aan hem zouden mededelen.

De daaropvolgende dagen heb ik uitgebreid gekeken naar het nieuwe bestand. En helaas heb ik wederom moeten constateren dat er nog steeds een substantieel aantal dubbelen in het bestand zaten. Dus we konden nog steeds niets met dit bestand. Vervolgens heb ik maar weer contact ogenomen met Teddy K. met de mededeling dat wij de Access gegevens wilden die de basis zijn voor het Excel bestand. Misschien zouden we daar iets mee kunnen. Dit hebben wij vervolgens verbazingwekkend snel gekregen. Op 30 juni was het al in ons bezit.

De Access gegevens bestaan uit een heleboel verschillende databases. Mijn eerste actie was om het aantal mensen te tellen in elke afzonderlijke database. Ik kwam tot de conclusie dat het totaal van deze telling 217.456 zou moeten zijn. Hoe is Teddy K. in staat geweest om van dit aantal een Excel bestand te fabriceren van 223.237, en in eerste instantie zelfs van 522.856? Bij het doorlopen van de diverse databases constateer ik dat sommige invoer wel heel erg veel te wensen overlaat en ook nu stel ik vast dat er mensen dubbel geregistreerd zijn in de verschillende databases. Dus dat aantal van 217.456 is nog steeds te hoog.

Gelijk op 30 juni heb ik Teddy K. nog maar eens benaderd voor een reactie. En hetzelfde patroon als eerder begint zich nu te herhalen. Beloftes om te bellen of langs te komen worden niet nagekomen. Ziektes worden voorgevoerd als excuus. Ondertussen is Teddy K. ook nog even getrouwd, dus toen hij ook geen tijd voor onze kleine problemen. Wij staan nog steeds met lege handen. En Teddy K. houdt zicht gedeisd. Hij weet dat als hij niet reageert, dat dat zijn beste kans is om er ongeschonden uit te komen.

Bruno is inmiddels allergisch geworden voor het woord census. Eigenlijk wil hij er niets meer over horen. En hij wil al helemaal geen actie meer ondernemen. Volgens mij wil het liever maar helemaal vergeten. Laten we maar doen of het helemaal niet is gebeurd. En als niemand erover begint, dan gaat iedereen in de loop van de tijd ook vergeten dat er een census heeft plaatsgevonden.

Enkele voorzichtige conclusies:

De UNDP heeft dit project gefinancierd door middel van een bedrag van $ 100.000. Dit bedrag is dus eigenlijk weggegooid geld. In december is een brief gestuurd naar de UNDP met een specificatie van het geld dat is uitgegeven en de mededeling dat binnenkort het rapport zal worden toegezonden. Logischerwijze is dat rapport natuurlijk nog niet opgestuurd. Tot nu toe laat UNDP niets van zich horen. Zijn ze niet geïnteresseerd in het uiteindelijke rapport? Is die $ 100.000 een te klein bedragje in hun budget om zich daar druk om te maken? Is dit exemplarisch voor alle uitgaven die gedaan worden door organen van de Verenigde Naties?

Onze consultant Teddy K. heeft wel heel slecht werk geleverd. Met een paar beperkte controles had hij diverse fouten kunnen voorkomen. Hoe heeft hij zonder blikken of blozen in zijn rapport kunnen concluderen dat er 522.856 mensen met een handicap zijn? En sindsdien heeft hij ook geen enkele spijt of inzicht getoond. Hij heeft gereageerd toen hij niet anders kon. Verder neemt hij ook niet de moeite om te proberen om zijn fout redresseren. Het trieste is dat hij er ook nog mee wegkomt ook.

NISR en MINALOC hebben beiden het rapport gevalideerd. Op grond waarvan hebben ze dat eigenlijk gevalideerd? Het lijkt gewoon een beetje op bezigheidstherapie en zichzelf belangrijk vinden. Men wil graag hun stempel zetten op een document, zodat men intern kan verantwoorden dat ze toch maar weer goed bezig zijn. Wij hebben Bruno gevraagd om bij deze organisaties te verzoeken om het rapport en de validatie officieel in te trekken. Onduidelijk is of dit ook daadwerkelijk is gebeurd.

Op 5 april is het rapport officieel gepresenteerd. En menig deelnemer aan dit evenement hebben een kopie van het document mee naar huis genomen. Wat voor eigen leven gaat dit document leiden, als het niet officieel wordt ingetrokken?

Onze organisatie RNDSC is nog steeds in shock van wat er is gebeurd. Halverwege 2009 zijn de eerste voorbereidingen begonnen. Er is heel veel tijd en moeite in gestoken met een waardeloost eindresultaat. Als we uiteindelijk mogelijk alles nog op een rijtje krijgen, dan zal er iets overblijven wat eigenlijk niet te presenteren is. In 2002 is ook een census uitgevoerd met als uitkomst dat er 308.501 mensen met een handicap zijn en nu in 2010 zouden dat er minder dan 200.000 zijn. Dat is niet te verkopen.

Voor mijzelf is het heel interessant om dit allemaal te zien gebeuren. Ik moet bekennen dat ik, met steun van Nicole, zo’n beetje de trekkende kracht ben geweest om de waarheid boven water te krijgen. En je merkt dat je invloed beperkt is. Ik ben hier als adviseur. En Bruno is vanaf het begin grotendeels in een fase van ontkenning geweest. Ontkenning is niet het goede woord, want hij beseft heel goed wat er is gebeurd, maar meer in een soort staat van was het maar nooit gebeurd. En ook wel frustrerend, want je wilt soms wel wat doen, maar als adviseur blijf je toch altijd een beetje langs de kant staan.

De toekomst zal leren hoe dit zich verder zal ontwikkelen.

Voor meer verhalen:
http://bertinafrika.blogspot.nl/2011/04/census.html
http://bertinafrika.blogspot.nl/2011/10/census-deel-3-slot.html
En als extra:
http://bertinafrika.blogspot.nl/2011/10/conversations-with-teddy-k.html