vrijdag 8 april 2011

Genocide Memorial Day

Op donderdag 7 april is het Genocide Memorial Day. Dat is de grote dag waarop herdacht wordt dat de genocide op die dag in 1994 is begonnen. Nu al weer 17 jaar geleden. En in aansluiting op deze dag is er de Genocide Memorial Week, die nog duurt tot volgende week woensdag.

Het grote evenement is de bijeenkomst op 7 april in het Amahoro stadion. Dan wordt op grootse wijze herdacht wat er gebeurd is. Een heleboel mensen komen hier op af, en het is niet alleen voor de Rwandezen, ook buitenlanders zijn welkom. Voorafgaand aan dit evenement zijn er wel veel onduidelijkheden. Zoals wanneer het gaat beginnen, sommigen zeggen om zeven uur, anderen om negen uur, maar niemand weet het. En hoe lang het gaat duren, weet ook niemand. Het gerucht gaat wel dat als de president binnen is, dat dan niemand er meer in- of uitkomt, totdat hij is vertrokken. En dat zijn speech wel uren kan duren, dus daar moet je rekening mee houden. En het is een serieuze bijeenkomst, dus je wordt niet geacht te eten en te drinken in het stadion. En dat je ook geen telefoon mee kunt nemen in het stadion, want daar kan wel eens een bom mee afgesteld worden, dus die kun je maar beter thuislaten.
Ondanks al deze onduidelijkheden vinden we toch dat we moeten gaan. Zonder telefoon gaan we op pad, ondertussen zien we dat alle winkels dicht zijn, we doen het rustig aan, dus even voor half elf zijn wij bij het stadion. Er staat een flinke rij mensen om naar binnen te gaan, en het begint net te regenen, dus een heleboel mensen in de rij vluchten naar een schuilplaats. Des te eerder zijn wij aan de beurt. We worden allemaal, Marte ook, grondig gefouilleerd en kunnen dan naar binnen. Het stadion is flink vol, maar er is nog plek. Op een scherm zien we beelden van de president in het Memorial Center, hij is dus nog niet, en het is duidelijk dat het nog niet begonnen is.


Om elf uur begint iedereen te staan en te zingen, dat blijkt het volkslied te zijn en op het scherm zien we dat Paul Kagame er al is. Hij is stiekem het stadion binnen geslopen. Het stadion is inmiddels helemaal vol. Dan volgt het programma, een paar officiƫle speeches van hoogwaardigheidsfunctionarissen, enkele liederen, een dans en ook een aantal getuigenissen van slachtoffers van de genocide. Alles in het Kinyerwanda, dus we kunnen er niets van volgen.

Dan tijdens de eerste speech begint een vrouw te gillen. Heel hard te gillen, de spreker gaat ondertussen rustig door, maar het gegil houdt aan. Het is een eind weg in het stadion, dus het is niet goed te zien, maar het gaat maar door. Je ziet medewerkers van het Rode Kruis en politiefunctionarissen op haar af gaan en ze wordt door verschillende mensen luid gillend, schreeuwend, slaand en schoppend afgevoerd naar de catacomben van het stadion. Als zij afgevoerd is, begint iemand anders ook te gillen en hetzelfde scenario herhaald zich. En dan komen er meer en meer, overal in het stadion, wel meer dan honderd mensen, voornamelijk vrouwen, maar ook mannen, worden zo buiten het stadion geleid. Dit gaat zo door tot het einde van de ceremonie.

Mensen zijn echt verdrietig, dat kan je zien, er zitten verschillende mensen met tranen in hun ogen, en er wordt flink wat afgesnotterd. En ik ga niet zeggen dat de gillende mensen niet echt verdrietig zijn, maar door de wijze waarop het geschied, lijkt het of het gepland is. Of is dit nu een voorbeeld van massahysterie, dat de ene reactie de andere als gevolge heeft. Als de dansers klaar zijn en beneden aan de zijkant van het stadion verblijven, springt plotseling een danseres op, begint te schreeuwen en gaat op de grond liggen, om daarna te worden afgevoerd. Men heeft hier ook wat meegemaakt 17 jaar geleden, en dan is dat de gelegenheid om het te uiten, de rest van het jaar moet men zich koest houden. Al met al een heel bijzondere gebeurtenis.

Even na twaalven neemt Paul Kagame het woord. Wat opvalt, is dat zijn stemgeluid zo zacht is, de woorden klinken haast zalvend. Je kunt je haast niet voorstellen dat hier een oud legerleider spreekt. Opeens hoor ik woorden in het Engels. Hij doet een gedeelte van zijn speech in het Engels, ik kan het niet goed volgen, maar opeens is zijn toon veel feller. Het klinkt gewoon anders. Dan gaat hij weer terug in het Kinyerwanda en wordt de toon weer veel rustiger. Gelukkig duurt de toespraak geen uren, maar is hij na een halfuur klaar. En dan is het programma ook afgelopen en gaat iedereen zo rond kwart voor een naar huis.

Bij het verlaten van het stadion begint een jonge vrouw vlak bij ons ook nog te gillen. Zij wordt ondersteund door verschillende mensen om zich heen. Plotseling breek ze zich los van de personen om zich heen en stort zich bovenop mij, Ik schrik me een hoedje en ben al heel weer snel los van haar, want haar begeleiders hebben haar al weer snel weer onder controle. Iemand zegt tegen mij om mij maar snel uit de voeten te maken bij haar. En dat doe ik dan ook maar, het zorgt wel voor een raar einde aan de manifestatie.

’s Avonds is er nog een evenement in het stadion, namelijk de Candle Lightning Ceremony. Dat moet een wat luchtiger variant van de ochtendsessie worden. Wederom hebben wij of iemand anders enig idee wanneer het begint en eindigt, dus we gaan maar op de bonnefooi. Het is nu wel veel drukker op straat, een paar winkels zijn open, maar de meesten zijn dicht, ook de markt is gesloten, en zelfs geen vrouwen die los van de markt fruit verkopen. Ook geen moto-taxi te bekennen en alle bars en restaurants zijn dicht. Dezelfde procedure als in de ochtend en Marte is dan ook heel benieuwd of ze weer ‘gemasseerd’ wordt.

Zo rond zeven uur zijn we in het stadion, het is nog niet halfvol, maar het programma is duidelijk al begonnen en zal ook nog zo een hele poos doorgaan. Het programma bestaat uit diverse zangers, zangeressen, individueel en in groepen, waarschijnlijk allemaal beroemdheden uit Rwanda, die liedjes zingen in het genre softpop en ik hoor teksten waarin veelvuldig de woorden ‘Rwanda’ en ‘Jenoside’ en ‘Tutsi’ te horen zijn. Ben benieuwd waar het over gaat!

Na ruimt twee uur van dezelfde soort muziek en een enkele toespraak wordt het een beetje te veel en te laat voor ons. Nog geen teken dat binnenkort de kaarsen worden aangestoken, dus wij besluiten te gaan. Achteraf blijkt vijf minuten na ons vertrek Paul Kagame nog te zijn binnengekomen en dat daarna het programma nog bijna een uur is doorgegaan voordat de kaarsen werden aangestoken. Jammer dat we dat gemist hebben, maar het werd gewoon te laat.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten