Plastic zakjes

Rwanda is beroemd om zijn plastic zakjes, of eigenlijk om het ontbreken van plastic zakjes. In al zijn wijsheid heeft Paul Kagame in 2008 de productie, de distributie en het gebruik van alle plastic zakjes verboden. Zo kan je zien dat een autoritair genomen besluit ook wel eens goed kan uitpakken. In een echte democratie heb je allerlei belangen waar je rekening mee moet houden, zoals de werknemers van de fabriek die plastic zakjes maakt, en nu heb je daar geen last van.

In Nederland wordt je er al voor gewaarschuwd. Als je met je gele ‘SEE BUY FLY’ plastic tas van Schiphol in Rwanda aankomt, zal deze meteen in beslag genomen worden en dan moet je maar zien hoe je je spullen verder gaat vervoeren. Dus gauw maar verbergen dat ding. En de maatregel werkt, want niemand loopt hier met een plastic tas. Waarschijnlijk is de controle zo goed en de boete zo hoog dat niemand het waagt om daar mee rond te gaan lopen.

In de supermarkten en winkels worden alle boodschappen ingepakt in grote bruine papieren zakken. En niet in van de flinterdunne doorzichtige plastic zakjes zoals dat overal gebeurt in omliggende landen. Of eigenlijk in de gehele derde wereld, want ook in Cambodja wordt alle boodschappen in zulke plastic zakjes gedaan. En de gevolgen daarvan zijn duidelijk aanwezig, het is hier duidelijk schoner op straat dan in andere vergelijkbare landen. Hier geen brei van rondslingerend afval met een hoofdbestanddeel van onvergankelijk plastic.

Je hebt in Rwanda dus het verbod op plastic zakjes. En je heb de umuganda, waarin je samen met je wijkbewoners een gedeelte van je umudugudu opruimt. Dus je zou denken dat moet toch een idee opleveren dat je het land met z’n allen schoon moet houden. Nee, dat is helaas nog niet het geval, de mentaliteit ten opzichte van afval kan nog wel wat verbeteren. In een lange busrit heb ik diverse dingen na consumptie uit het raam zien verdwijnen. En in het straatbeeld staan ook geen afvalbakken, en je moet toch ergens met je afval heen. Het gevolg is dat op straat zeker niet vrij van afval is, het is alleen beter dan in omringende landen.

En dit afval zorgt ook weer voor werkverschaffing. Langs de wegen in de hoofdstad staat menige arme stakker, gestoken in een groen hesje van de coöperatie, met een bezempje lusteloos de straat aan te vegen en op te ruimen. Dus door je afval op straat te gooien zorg je ook voor een beetje werkgelegenheid.

En recycling bestaat ook. Donderdag is de dag dat ons huisvuil wordt opgehaald. Afgelopen donderdag had ik dan om half acht de grote witte geplastificeerde jutezak met afval aan de straat gezet. Toen ik een kwartier later de poort uit ging om naar mijn werk te gaan, zaten twee jongens onze afvalzak door te spitten op bruikbare zaken. Lege flessen, lege bierblikjes en de zakken met oud brood namen ze mee. Ik heb dit aanschouwd totdat ze klaar waren en gewacht tot ze alles weer netjes zouden achterlaten. Toen ze met hun opbrengst wilden vertrekken heb ik ze er nog wel even op gewezen om alle restanten die naast de jute zak terecht gekomen waren er even in terug te stoppen. Dat hebben ze braaf gedaan. En al groetend zijn wij zo ieders onze eigen weg gegaan.