Gelezen boeken in en over Rwanda

Gerard Prunier – The Rwanda Crisis

Gedetailleerd verslag van de ontstaansgeschiedenis van de genocide in Rwanda. Met veel feiten en data wordt uitvoerig beschreven wat er is gebeurd en waarom. Als Fransman is hij zeker niet mild over de rol van zijn eigen land in dit geheel

Gil Courtemanche – A Sunday at the pool in Kigali

Dit is een roman gebaseerd op ware gebeurtenissen. Het is een liefdesverhaal tegen de achtergrond van de laatste dagen voordat de genocide losbarst. Tijdens het lezen van het boek voel je natuurlijk al dat het niet goed zal aflopen. Het beeld dat geschapen wordt van Rwanda in aanloop naar de verschrikkingen is niet al te best. Het is door en door verrotte maatschappij.

Tim Allen en Koen Vlassenroot – The Lord’s Resistance Army

Een boek over Uganda met verschillende essays over de beweging van Joseph Kony. Dit boek heb ik aangeschaft omdat IKV Pax Christi erin voorkwam. Ik weet nu iets meer over hun rol in dit geheel. En begrijp nu ook dat niet zo zwart-wit is als het lijkt. In kwam in gesprek met een iemand uit Uganda die samen met Simon Simonse (IKV Pax Christi) uren door de jungle heeft gelopen om Joseph Kony te ontmoeten in het kader van de vredesonderhandelingen. Hij voegde mij toe dat vele mensen in Uganda IKV Pax Chirsti zien als aanhanger van de LRA. Als persoonlijk detail voegde hij toe dat zijn zuster zeven jaar lang is ontvoerd door Joseph Kony. Zij wil liever niet herinnerd worden aan deze periode. De kinderen die daar geboren zijn uit een huwelijk in het leger heeft ze moeten achterlaten.

Linda Polman – De crisis karavaan

Luchtig geschreven boek over de vele hulporganisaties die de laatste jaren zijn ontstaan en welke mechanismen er in werking treden als er zich ergens een crisis voordoet. Vooral schrijnend om te lezen hoe de hulporganisaties over elkaar heen rollen om maar ze veel mogelijk hulp te bieden aan diegene die in 1994 na de genocide massaal naar Congo zijn gevlucht. Op deze wijze werden vooral de daders van de genocide geholpen en deze waren zo in staat om de machtstructuur van voor de genocide gewoon voort te zetten over de grens. Ondertussen was er voor nauwelijks hulp voor het in puin liggende Rwanda.

David van Reybrouck – Congo

Het veelbekroonde boek over de geschiedenis van Congo. Rwanda komt er niet al te best af in dit boek. Twee maal heeft Rwanda een inval gedaan in Congo. De ene keer wat meer succesvol dan de andere. Uit alles blijkt wel dat Rwanda en de Rwandezen niet heel erg populair zijn in hun buurland.

Richard Wilson – Titanic Express

Persoonlijk relaas van Richard die op zoek is naar de waarheid achter de dood van zijn zus Charlotte Wilson. Namens VSO was zij werkzaam als lerares in Rwanda. Tijdens een korte vakantie naar Burundi is zij op 28 december 2000 vermoord. Een bus is vlak bij Bujumbura gestopt door rebellen en vervolgens is het merendeel van de passagiers omgebracht. Richard wil de identiteit en de motieven achterhalen van de moordenaars. Hierin slaagt hij gedeeltelijk. Cynisch is het om te vernemen dat je pas belangrijk genoeg bent om aan te schuiven bij onderhandelingen in een vredesproces, als je genoeg gruweldaden hebt verricht.

Gerard Prunier – Africa’s World War

Gedetailleerde beschrijving hoe als gevolg van de genocide in Rwanda er eerst een Eerste Afrikaanse Oorlog (oktober 1996 tot en met mei 1997) en daarna nog een Tweede Afrikaanse Oorlog (augustus 1998 tot en met juni 2003) kwam. Het zegt dar er vijf miljoen mensen gestorven zijn als gevolg van deze oorlogen. De motieven van Rwanda in de Eerste zouden nog legitiem genoemd kunnen worden, in de Tweede wordt het al wat ingewikkelder. Rwanda heeft zeker geen fraaie rol hier gespeeld en waarschijnlijk de oorlog zo lang mogelijk gerekt om zo veel mogelijk grondstoffen uit Congo te roven. Rwanda heeft ook heel veel oorlogsmisdaden begaan op Congolees grondgebied. Ik heb dit boek gekregen van Jilles en die voegde me toe dat ze in Rwanda niet heel erg blij zijn met dit boek. Het is hier wel gewoon in de boekhandel te verkrijgen. De uitbater van de enige boekhandel in Kigali is trouwens een Nederlander.

Rupert Bazambanza. – Smile Through the Tears

Een stripverhaal over de genocide. De genocide wordt verteld aan de hand van hetgeen diverse leden van een bepaalde familie is overkomen in aanloop naar en tijdens de genocide. Vooral door de plaatjes krijgen sommige dingen een veel indringender dimensie.

Terry Stevenson en John Fanshawe – Birds of East Africa

Elke vogel die in Rwanda voorkomt moet in principe in dit boek voorkomen, maar het is soms heel erg moeilijk om de werkelijke vogel te verbinden met de vogel in het boek.

Diana Fossey – Gorilla’s in de mist

Dit kloeke boek heb ik gedeeltelijk gelezen. Vooral interessant om te lezen hoe ze er toe gekomen is om zich zo in te zetten voor de gorilla’s. Ik ben afgehaakt bij alle beschrijvingen van de gedragingen van de verschillende leden van de diverse groepen. Fascinerend om te lezen dat de verschillende bevolkingsgroepen in Rwanda beschreven worden conform de gangbare stereotypen. De Tutsi is arrogant en de Hutu is lui. Om maar helemaal niet te spreken over de Twa, want dat zijn die lui die beesten stropen in het nationale park. Dit boek is dan ook ruim voor de genocide geschreven.

Alfred Ndahiro en Privat Rutazibwa – Hotel Rwanda

Dit boek heeft de subtitel ‘or the Tutsi genocide as seen by Hollywood’. Het boek gaat over Paul Rusesabagina, de manager van Hotel des Mille Collines, het hotel waar 1.268 mensen tijdens de genocide zijn heen gevlucht en die het als gevolg van deze opvang hebben overleefd. Dit is verfilmd in de bekroonde film Hotel Rwanda. Paul Rusesabagina is niet populair in Rwanda. Hij wordt in de media ook altijd afgeschilderd als ‘so-called hero’. In dit boek wordt hij onderuitgehaald als opportunist en iemand met hele foute ideeën over Hutu’s en Tutsi’s. Heel veel mensen die in het hotel zijn opgevangen zeggen dat hij mensen uit hotelkamers zette als ze niet betaalden. Dus hij was helemaal niet zo’n held. Hij is echter ook iemand die veel kritiek heeft op Paul Kagame. Ik vraag me nu af of hij hier in Rwanda van zijn voetstuk is gevallen vanaf het moment dat de film uit is gekomen of vanaf het moment dat hij kritiek is gaan leveren op Paul Kagame.

Stephen Kinzer – A thousand hills

Dit boek is een biografie over Paul Kagame. Het geeft een licht kritisch verslag over het leven van Paul Kagame in relatie tot Rwanda en de stand van zaken van dit land op dit moment. Ik ben nog bezig in het boek.

Gerald Kaplan – The betrayal of Africa

Een dun boekje waarin gepoogd wordt om uit te leggen waarom het helemaal fout is gegaan met Afrika. Ook dit boek heb ik nog niet uit. Op de voorkant staat een intrigerende foto van Mobutu samen met onze prins Bernard. Wat zou onze prins gedaan hebben voor het verraad van Afrika?

En dit zijn de boeken die nog in de boekenkast staan om in de toekomst gelezen te worden:

Andrew Roberts – Uganda’s Great Rift Valley

Tim Butcher – Blood River

Henry Kwami Anyidoho – Guns over Kigali

Nigel Watt – Burundi

Jean Hatzfeld – The strategy of Antelopes