Wereld Gehandicapten Dag

Op 3 december was er de Wereld Gehandicapten Dag. Internationaal heet het International Day of People with Disabilities (IDPD) en deze dag is ingesteld door de Verenigde Naties. In principe wordt er in elk land aandacht geschonken aan deze dag, zo ook in Rwanda.

Begin november was ik aanwezig op de eerste vergadering. Zo’n vijftien mensen van verschillende organisaties waren daar present om mee te denken over deze dag. In Rwanda heeft men niet zo’n lange tijdspanne. Een half jaar voorafgaand aan het evenement aan de voorbereidingen beginnen zit gewoon niet in het systeem. Een maand van tevoren is ruim genoeg.

Oswald had al wel wat voorbereidingen gedaan en kwam zelfs met een programma voor een hele week. Het zou beginnen met het gezamenlijk een huis bouwen voor een gehandicapte, gevolgd door een speciale umuganda waaraan heel veel mensen met een handicap zouden deelnemen. Daarna de hele week door allerlei activiteiten die zouden uitmonden in de festiviteiten op de grote dag van 3 december. Het programma was wel wat ambitieus en de begroting was dan ook nog niet helemaal sluitend.

Ter plekke werd dan ook besloten om bouwen van het huis maar uit te stellen tot volgend jaar. De speciale umuganda van eind november zou wel doorgaan, evenals de Wereld Gehandicapten Dag zelf, al was het programma voor die dag nog niet helemaal duidelijk. In ieder geval zou de lancering van NCPD (National Council of People with Disabilities) dan moeten plaatsvinden, maar na ampel beraad is besloten om dat te doen plaatsvinden op de voorafgaande dag. Zodoende was er op 3 december meer ruimte voor de viering van de dag zelf. Vanwege de bijzondere activiteiten dit jaar werd er zelfs geopperd om de president van het land uit te nodigen voor dit evenement om het extra op de kaart te zetten. Al wel was duidelijk dat het zou plaatsvinden in het voetbalstadion in het noorden van de stad, het Nyamirambo Regional Stadium. Uit de vergadering werd een comité van vijf samengesteld die de organisatie verder ter hand zou nemen.

Op de zaterdag voorafgaand aan de IDPD is er inderdaad een speciale umuganda geweest, waarin op een bepaalde plek heel veel mensen met een handicap hebben deelgenomen om te laten zien dat ook zij volwaardig lid zijn van de maatschappij. De pers is ook aanwezig geweest en hopelijk hebben deze hier ook iets van uitgezonden op radio en televisie.

Op 2 december heeft dan ook eindelijk de lancering van de NCPD plaatsgevonden. Dat mocht natuurlijk ook wel een keertje, want in februari en maart hadden de verkiezingen al plaatsgevonden. Nu dat ze eindelijk geïnstalleerd zijn, kunnen ze eindelijk een keer aan de slag gaan. Deze eerste bijeenkomst was geen openbare, het was de eerste van diegene die gekozen zijn op het landelijke niveau, gezamenlijk met de gekozenen namens de provincies en de districten.

Dan brak de grote dag van 3 december aan. Volgens de uitnodiging zou het evenement om acht uur ’s ochtends beginnen met het volkslied van Rwanda. Zaterdagochtend om acht uur is niet een hele ideale tijd en dat heb ik dan ook niet gehaald op een halfuurtje na. Bij aankomst bleek het echter toch nog niet te zijn begonnen en op de tribune lag een velletje met het gewijzigde programma. De aanvang was verplaatst naar negen uur.

In tussentijd stroomden de tribunes van het stadion langzaam vol. Mensen kwamen als individu of als groep. Diegene die als groep kwamen werden natuurlijk vergezeld van een banier om duidelijk te maken waar ze voor stonden. Ondanks dat er officieel geen mars en banier op het programma stond, konden velen de verleiding waarschijnlijk niet weerstaan om dit over te slaan. De mars was wel een beetje aan de korte kant, namelijk van de ingang van het stadion naar de tribune.

Ondertussen werden we vermaakt door zang en dans van een groep scholieren. Onder leiding van een energieke dame en heer werd het ene na het ander liedje ten gehore gebracht, met bijbehorende danspasjes. Dit werd regelmatig onderbroken door het scanderen van de volgende leus: “One people, one voice, one vision”. Ik vind het altijd een beetje eng klinken als heel veel jonge mensen massaal en klakkeloos dergelijke teksten uiten. Klaarblijkelijk is er geen ruimte voor een andere mening. Ook de connectie met de IDPD van 3 december was mij niet geheel duidelijk.

Op de tribune kwam ik naast iemand te zitten die hier was namens de televisie. Hij keek een beetje ongeduldig om zich heen. Hij vond het maar niks dat de aanvang was verplaatst naar negen uur en helemaal niks dat het om half tien er nog lang niet leek dat er binnenkort begonnen zou worden. Hij zei dat hij nog twee andere opdrachten voor dezelfde dag had en dat zijn planning helemaal in de war ging lopen. Voor de televisie-uitzending had hij te maken met een deadline. Om tien uur ging hij mistroostig weer weg. Toch jammer dat de broodnodige aandacht voor de goede zaak op de televisie niet doorgaat door het gebrek aan besef van tijd bij de organisatoren. Even na tienen gingen we toch daadwerkelijke van start met het programma.

Volgens het oorspronkelijke en ook het gewijzigde programma zou de eregast de minister-president van Rwanda zijn. Iemand voegde mij toe dat deze er helaas toch niet zou zijn. Onduidelijk is of hij op het laatste moment heeft afgezegd of dat zijn vermelding op het programma eerder een kwestie van wensgedachte is geweest. Dan moesten we ons maar tevreden stellen met onder andere speeches van de burgemeester van Kigali (vertegenwoordigd door één van zijn wethouders) en de minister van MINALOC. Grappig om te constateren dat elke spreker eerst alle belangrijke aanwezigen met naam en toenaam moet bedanken voor hun aanwezigheid. Dat is een riedel die niet overgeslagen kan worden.

Vanuit Zuid-Afrika was de heer Dube overgekomen. Hij vertegenwoordigt de African Decade for People with Disabilities (ADPD) en was overgevlogen om de overeenkomst te tekenen waarin de ADPD de ‘Ambassadorial Status’ verleend aan Rwanda voor de reeds geleverde prestaties op het gebied van mensen met een handicap. Klaarblijkelijk heeft hij op de voorgaande dag het document ondertekend en is dat in de week na IDPD door de minister van MINAFET (Buitenlands Zaken) namens Rwanda is ondertekend. De heer Dube zit in een rolstoel en zijn plaats op het podium kon alleen via de trap worden bereikt. Gênant om te zien dat hij met een man of vijf naar boven getild moest worden. Je zou toch verwachten dat iemand die de IDPD organiseert bij het kiezen van de locatie rekening houdt met de omstandigheden.

Vanwege andere afspraken moest ik eerder weg en door het uitlopen van het programma heb ik niet alle speeches kunnen horen. Waarschijnlijk geen groot gemis. Voor mij blijft het opmerkelijk dat de viering zo weinig feestelijk is. Het is vooral heel serieus met speeches van belangrijke mensen. Ik kan me voorstellen dat de sprekers genoten hebben om nog eens een keer flink in de aandacht te staan, maar wat hebben de gewone mensen met een handicap die op de tribune zaten nu daadwerkelijk gehad aan deze ochtend? Mogelijk hebben ze nog wel genoten van de zang en dans van de scholieren.